از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
|
| |
|
| مُختصّات اِستِوایی، دستگاه (equatorial coordinate system)<br>
| | #تغییرمسیر[[دستگاه مختصات استوایی]] |
| [[پرونده: 38196900.jpg | بندانگشتی|دستگاه مختصات نجومي استوايي وابسته و يا دستگاه ميل و زاويه ساعتي]] | |
| | |
| (یا: دستگاه مختصات معدّل‌النهاری) رایج‌ترین دستگاه مختصات نجومی، برای نشان‌دادن مکان ستاره‌ها یا سایر اجرام سماوی روی کرۀ سماوی. کرۀ سماوی کره‌ای فرضی است که ناظر در مرکز آن قرار دارد. این کره مُعَرِف کل آسمان است و فرض می‌شود همۀ اجرامِ سماوی، غیر از کرۀ زمین، روی سطح داخلی این کره قرار دارند. اگر محور زمین را امتداد دهیم، نقاط تقاطع آن با کرۀ سماوی قطب‌های سماوی نامیده می‌شوند. قطب شمال سماوی درست روی قطب شمال زمین، و قطب جنوب سماوی درست روی قطب جنوب زمین است. دایرۀ عظیمۀ روی کرۀ سماوی، در نیمۀ فاصلۀ بین قطب‌های سماوی، را استوای سماوی می‌نامند و می‌توان آن را تصویر استوای زمین روی کرۀ سماوی دانست. استوای سماوی کرۀ سماوی را به آسمان‌های شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند. یکی از نقاط مرجع مهم روی استوای سماوی نقطۀ اعتدال بهاری است. خورشید در ماه مارس، برابر فروردین، استوای شمالی را در این نقطه قطع می‌کند. برای تعیین مکان یک ستاره، اخترشناس دایرۀ عظیمۀ فرضی را در نظر می‌گیرد که از قطب‌های سماوی و ستارۀ مورد نظر می‌گذرد. این دایره را دایرۀ ساعتی یا دایرۀ نصف‌النهاری آن ستاره می‌نامند که نظیر نصف‌النهار طول روی زمین است. سپس، اخترشناس زاویۀ بین استوای سماوی و مکان ستاره را روی دایرۀ ساعتی اندازه می‌گیرد. این زاویه را میل ستاره می‌نامند و آن را برحسب درجه، دقیقه، و ثانیه نسبت به شمال یا جنوب استوای سماوی اندازه می‌گیرند که نظیر عرض جغرافیایی روی زمین است. بُعد و میل، با یکدیگر، موقعیت ستاره را روی کرۀ سماوی مشخص می‌کنند. بُعد و میل بسیاری از ستارگان به‌صورت جدول‌های مرجع برای اخترشناسان و ناوبران منتشر می‌شود. از آن‌جا که مکان ستاره‌ها در معرض تغییرات جزئی است، در فواصل منظم باید در این جدول‌ها تجدیدنظر کرد. نقطۀ مرجع سودمند دیگر نقطۀ سیگما است؛ نقطه‌ای که نصف‌النهار سماوی ناظر استوای سماوی را قطع می‌کند. بُعد این نقطه برابر زمان نجومی محلی ناظر است. فاصلۀ زاویه‌ای از نقطۀ سیگما تا دایرۀ ساعتی ستاره را زاویۀ ساعتی می‌نامند. این زاویه برابر است با بُعد ستاره منهای زمان نجومی محلی. از آن‌جا که نقطۀ اعتدال بهاری، به‌ویژه در فصل بهار، همواره در آسمان شب مشهود نیست، اما نقطۀ سیگما همیشه دیده می‌شود، عملاً از زاویۀ ساعتی برای تعیین مکان اجسام در آسمان استفاده می‌کنند.
| |
| <br><!--38196900-->
| |
| [[رده:اخترشناسی]]
| |
| [[رده:مفاهیم و رویدادها]]
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۲۱:۴۷
