بهایی، محمد افندی (استانبول ۱۰۰۴ـ همان جا ۱۰۶۴ق)

بَهایی‌، محمّد اَفَندی‌ (استانبول ۱۰۰۴ـ همان‌جا ۱۰۶۴ق)

شیخ‌الاسلام‌ و شاعر اهل عثمانی‌. در ۱۰۴۳ق قاضی‌ حلب‌ شد. چون‌ به‌ کشیدن‌ قلیان‌ معتاد بود، استعمال دخانیات را مشروع می‌دانست. احمد پاشا، والی‌ حلب،‌ که‌ با او دشمن‌ بود، فرصت‌ را غنیمت‌ شمرد و به‌ سلطان‌ مراد چهارم‌ عثمانی‌، که‌ کشیدن‌ دخانیات‌ را در سراسر امپراتوری‌ عثمانی‌ تحریم‌ کرده‌ بود، گزارش‌ داد. سلطان‌ مراد نیز محمد افندی‌ را از کار برکنار و به‌ قبرس‌ تبعید کرد (۱۰۴۴ق). بهایی‌ در ۱۰۴۸ق ملای سوریه، در ۱۰۵۵ق قاضی استانبول و در ۱۰۵۹ق شیخ‌الاسلام‌ شد. در اختلافاتی که‌ میان‌ قاضی‌ ازمیر و کنسول‌ انگلیس‌ بر سر حدود اختیارات‌ قانونی‌ کنسول‌ پیش‌ آمده‌ بود، جانب‌ قاضی‌ ازمیر را گرفت‌ و سفیر انگلیس‌ را زندانی‌ کرد. فرماندهان‌ ینی‌چری‌ او را به‌ اتهام‌ نقض قوانین‌ سیاسی‌ از کار برکنار و تبعید کردند. در ۱۰۶۲ق دوباره‌ شیخ‌‌الاسلام‌ شد. بهایی،‌ فارسی‌ و عربی‌ را می‌دانسته و بر بعضی‌ از کتب‌ فارسی‌ حاشیه‌ نوشته‌ است‌. دیوان‌ اشعار وی‌ با نام‌ زندگی‌ و آثار شیخ‌الاسلام‌ بهایی‌ به‌‌چاپ‌ رسیده‌ است‌ (استانبول‌، ۱۹۳۳).