مرآت السفر و مشکوةالحضر

مِرآتُ‌السَّفَر و مِشْکوة‌الْحَضَر
دومین نشریۀ سفری ناصرالدین‌شاه. به مدیریت محمدحسن‌خان صنیع‌الدوله (اعتمادالسلطنه)، در راه تهران‌ـ‌مازندران در محل‌های اطراق ناصرالدین‌شاه نشر می‌یافت که در ذیل عنوان، نام محل انتشار آمده است. نخستین شمارۀ این روزنامه در ربیع‌الاول ۱۲۸۸ در تهران و سیزدهمین شماره در جمادی‌الاول همان سال در همان‌جا منتشر شد. هر شماره در دو صفحه و به قلم خوشنویسان آن عهد نوشته و به‌صورت رایگان منتشر می‌شد. در نقاشی سرلوحه دو فرشته هستند که با یک دست تاج شاهی را نگه داشته‌اند. فرشتۀ نقاشی‌شده از نخستین تأثیرهای نقاشی ایران از غربی حکایت دارد. این روزنامه نمونه‌ای از گزارش‌های سفر آن دوره است، همچنین شامل اخبار کُشتی و سوارکاری بود و یک پاورقی داستانی به نام «شرح حال روبن سون» در تمامی سیزده شماره چاپ می‌شد. این پاورقی ترجمۀ محمدحسن‌خان (اعتمادالسلطنه) است. ازجمله خبرهای مهم آن، که در واقع برگی از تاریخ مطبوعات ایران محسوب می‌شود، «سواد دستخط» ناصرالدین‌شاه است که به‌موجب آن محمدحسن‌خان را ملقب به صنیع‌الدوله کرده است. در ۱۳۶۳، دورۀ مرآت‌السفر و مشکوةالحضر تجدید چاپ شد.