البیان و التبیین

بَیان وَ التّبیین (البَیان...)
کتاب ادبی، لغوی و تاریخی، به عربی، نوشتۀ جاحظ. بیشتر مباحث آن دربارۀ زبان‌شناسی و بلاغت و نقد ادبی است. این کتاب را یکی از چهار کتاب پایه در زبان و ادب عربی برشمرده‌اند. این کتاب از دیرباز مورد توجه ادیبان و عالمان بوده و نخستین بار در 1301ق، در چاپخانۀ الجوائب قسطنطنیه منتخباتی از آن به چاپ رسید و نخستین چاپ کامل آن در 1311ق، در چاپخانۀ العلمية قاهره صورت گرفت. حسن سندوبی بین سال‌های 1345 - 1351ق، به چاپ تحقیقی این کتاب در 3 مجلد، همراه با تعلیقات و فهارس همت گماشت و چاپ سوم این کتاب را در 1366ق، به «المكتبة التجارية الكبرى» در قاهره واگذارد. یک سال بعد عبدالسلام محمد هارون، این کتاب را در «سلسلة مكتبة الجاحظ» در 4 جلد و 2 مجلد، عالمانه و منقح، به زیور طبع آراست که بارها تجدید چاپ شده است.

اصل کتاب مشتمل است بر هشت باب که در چاپ‌ها مقدمه‌ها و تعلیقات و فهارسی توسط مصححین بدان افزوده شده. مهم‌ترین عناوین ابواب کتاب عبارتند از: علم بیان، بلاغت، شرح ‌حال سخنوران، ذکر معلمین و خطبه‌های کوتاه از خطبه‌های سلف.