ساختار انقلاب های علمی

ساختار انقلاب‌های علمی (The Structure of Scientific Revolutions)

کتابی در فلسفۀ علم، تألیف تامس کوهن، به زبان انگلیسی، منتشرشده در ۱۹۶۲. کتاب در یک پیش‌گفتار، یک مقدمه، و دوازده فصل تدوین شده است؛ مقدمه با عنوان «نقشی برای تاریخ»، و فصل‌های دوازده‌گانۀ آن با عناوین «راه علم هنجاری»، «ماهیت علم هنجاری»، «علم هنجاری به‌عنوان حل معما»، «اولویت نمونه‌ها»، «ناهنجاری و ظهور اکتشافات علمی»، «بحران و پیدایش نظریه‌های علمی»، «واکنش نسبت به بحران»، «ماهیت و ضرورت انقلاب علمی»، «انقلاب‌ها به‌عنوان تغییراتی در نگرش نسبت به جهان»، «نامرئی‌بودن انقلاب‌ها»، «انحلال انقلاب‌ها»، «پیشرفت از طریق انقلاب‌ها». مهم‌ترین نظریه‌ای که مؤلف در این کتاب مطرح می‌کند نظریۀ معروف سرمشق‌ها یا پارادایم‌هاست. به عقیدۀ کوهن، حدوحسابی برای معیارها و سرمشق‌ها نمی‌توان تعیین کرد و بنابراین جست‌وجو برای تعیین نمونه‌های مشاهداتی که ماهیت علم بر آن‌ها استوار باشد، در اساس بی‌معنی است. این کتاب مباحث تندی را برانگیخت و کوهن در چاپ دوم اثر در ۱۹۷۰، به اعتراض‌های واردشده بر نظریات خود پاسخ داد.