آل آقا
Al-e Agha
آل آقا
خاندان معروفی از عالمان اهل دین و علم و ادب در ایران (از قرن ۱۲ تا ۱۴ق)، منتسب به آقا محمدباقر وحید بهبهانی. از آن‌جا که برخی از اعضای این خاندان در کرمانشاه و نهاوند سکونت داشته‌اند به کرمانشاهی و نهاوندی، و نیز به‌سبب انتسابشان گاه بهبهانی خوانده شده‌اند. از اعضای این خاندان برخی نیز مقیم تهران، قم، کربلا و نجف بوده‌اند. از شخصیت‌های برجستۀ این خاندان است: ۱. آقا محمدعلی کرمانشاهی فرزند ارشد وحید بهبهانی. ۲. آقا محمدجعفر (کربلا ۱۱۷۸ـ کرمانشاه ۱۲۵۴ق) فرزند آقا محمدعلی کرمانشاهی. تحصیلات مقدماتی و فقه و اصول را نزد پدرش و عالمانی چون میرزای قمی و سید علی طباطبایی آموخت. برای ادامۀ تحصیل به عتبات و قم سفر کرد و سرانجام در کرمانشاه اقامت گزید و پس از مرگ پدر عهده‌دار رسیدگی به امور دینی و شرعی مردم آن شهر شد. ازجمله آثار اوست: انیس‌الطلاب در ۳ جلد؛ انیس‌العوام در اصول و فروع دین به فارسی؛ تحفةالابرار به فارسی در ۳ جلد؛ حاشیة معالم‌الدین به عربی در ۲ جلد؛ رد طریقة‌النجاة در رد صوفیان به فارسی؛ المصابیح در فقه به عربی؛ الجواهرالبهیة فی ترجمةالاحکام الالهیة در فقه به فارسی. ۳. آقا احمد (کرمانشاه ۱۱۹۱ـ همان‌جا ۱۲۳۵ق) فرزند آقا محمدعلی. در عتبات و قم از محضر استادان و فقهای بزرگی چون میرزای قمی بهره برد. سپس به هندوستان رفت و پنج سال در آن‌جا اقامت گزید و با مظاهر تمدن جدید آشنا شد. وی افزون بر فقه و اصول، در ریاضی، فلسفه، عرفان و شعر نیز دستی داشت. برخی از آثار اوست: مرآت‌الاحوال فی معرفةالرجال (جهان‌نما) که خاطرات زندگانی اوست؛ تاریخ‌الائمة به فارسی؛ تحفةالمحبین به فارسی؛ تنبیه الغافلین؛ ربیع‌الازهار. ۴. آقا محمود (کرمانشاه ۱۱۹۹ـ تهران ۱۲۶۹ق) فرزند آقا محمدعلی. مقدمات علوم را نزد پدر و برادرانش، آقا محمدجعفر و آقا احمد، آموخت. سپس برای ادامۀ تحصیل به عتبات، اصفهان و قم سفر کرد و سرانجام در تهران ساکن شد. ازجمله آثار اوست: ارشادالسالک در حج؛ اصول الفقه به عربی؛ اصول دین در کلام به فارسی؛ انموذج‌الرجال به عربی؛ تحفةالسلاطین؛ تحفةالملوک؛ تحفةالناصریه در اخلاق؛ تنبیه‌الغافلین و ایقاظ‌الراقدین در عرفان به فارسی؛ الجنةالواقیه در اصول به عربی؛ دیوان اشعار. ۵. آقا عبدالله ( ـ کرمانشاه ۱۲۸۹ق) فرزند آقا محمدجعفر. در کرمانشاه عهده‌دار امور دینی و شرعی مردم بود. از آثار برجای‌ماندۀ اوست: انوارالحکمة به فارسی؛ تعارض‌الوکیل و الموکل فی مسئلة البیع به عربی؛ مسئله در تجدید غسل به فارسی؛ مسئلة فی‌الارث؛ و مسئلة فی‌الطلاق هر دو به عربی.