سور بز (کتاب)
سور بز (کتاب)
رمانی به زبان اسپانیایی، نوشته‌ی ماریا بارگاس یوسا. این کتاب، که در سال 2000 منتشر شد، از جمله‌ی شاخص‌ترین آثار او به شمار می‌رود و روایت‌گر اوضاع جمهوری دومینیکن در زمان حکومت دیکتاتوری رافائل تروخیو، نقشه‌ی قتل وی و اتفاقات پس از ترور اوست.
طرح داستان
این رمان، تلفیقی است از سه بخش مجزا که البته ارتباطی مشخص به یکدیگر دارند. داستان با شرح احساسات اورانیا کابرال[۱] آغاز می‌شود، زنی که پس از سی و پنج سال به زادگاه خود سانتا دومینگو[۲] بازگشته است. او در اوج دیکتاتوری تروخیو، به بهانه‌ی آموزش نزد راهبه‌ها به میشیگان آمریکا گریخته است اما بعد تغییر مسیر داده و حالا به یکی از وکلای برجسته‌ی نیویورک تبدیل شده است. بازگشت او به کشورش در سال 1996، هجوم خاطرات گذشته را به دنبال دارد. این سفر او را وادار می‌سازد که در نهایت با گذشته‌ی شخصی، ظلم و ستم حکومت و همچنین اقدامات پدرش به عنوان یکی از معتمدان تروخیو روبه‌رو گردد.
بخش دوم داستان در سال 1961 می‌گذرد: ماجرای نقشه برای ترور تروخیو و اتفاقات پس از آن. در این بخش، سرگذشت هر کدام از افرادی که برای قتل تروخیو کنار هم گرد آمده‌اند، روایت می‌شود. افرادی که ابتدا از حامیان حکومت بوده‌اند اما بعدها با گسترش ظلم و اعمال قدرت تروخیو، به اشکال مختلف جسمی و روحی شکنجه شده‌اند. یوسا علاوه بر توصیف آخرین روزهای حکومت تروخیو، ماجراهایی مربوط به حلقه‌ی نزدیکان او را نیز روایت می‌کند. از جمله خواکین بالاگوئر[۳] که در آن دوران در سمت رئیس جمهور حضور دارد اما عملاً عروسک خیمه‌شب بازی تروخیو است و یا جانی آبس گارسیا[۴]، رئیس بی‌رحم سرویس اطلاعات نظامی کشور. علاوه بر این‌ها، یوسا چند شخصیت داستانی نیز به این حلقه‌ی اطرافیان اضافه کرده است.
بخش سوم کتاب، به توصیف احساسات و افکار تروخیو اختصاص دارد. او به بز ملقب است و عنوان داستان نیز از همین‌جا می‌آید. در فصول مربوط به تروخیو، یوسا هم به جنبه‌های عمومی حکومت او می‌پردازد و هم به سراغ جزئیات زندگی خصوصی او و ویژگی‌های رفتاری‌اش می‌رود. از مسائلی مانند رابطه با آمریکا در جریان جنگ سرد یا کشتار هزاران نفر از مردم هائیتی گرفته تا انواع مشکلات شخصیتی که تروخیو به آن‌ها دچار است.
در فصل نهایی، ماجراهای هر سه بخش به هم می‌پیوندند و در مورد ترخیو حقیقتی برای خواننده فاش می‌گردد که زندگی او را به شخصیت اصلی بخش اول یعنی اورانیا کابرال متصل می‌سازد.
«سور بز» و واقعیت تاریخی
این رمان به محض انتشار با استقبال خوانندگان روبه‌رو گردید و بحث‌های زیادی را در پی داشت که عمدتاً معطوف به ارتباط بین کتاب با وقایع تاریخی جمهوری دومینیکن[۵] و همین‌طور، رابطه‌ی بین قدرت و جنسیت بود. در مورد تعهد به اتفاقات تاریخی، یوسا به خود آزادی عمل داده تا درباره‌ی هر چیزی که بنا بر تصور او می‌توانسته در حکومت تروخیو رخ دهد، بنویسد و به همین خاطر، به هیچ عنوان خود را به واقعیت تاریخی محدود نکرده است. اگرچه تقریباً تمام پایه‌های اصلی اثر – مانند استبداد تروخیو یا ماجرای توطئه برای قتل وی – پایه در واقعیت دارند، بار بخش مهمی از داستان نیز به دوش شخصیت‌های داستانی است؛ از جمله اورانیا کابرال و تمام خانواده‌اش که ماجراهای آن‌ها به طور کامل برگرفته از تخیل نویسنده است.
ترجمه‌ی فارسی «سور بز»
سور بز با ترجمه‌ی روان و پیراسته‌ی عبدالله کوثری به فارسی برگردانده شده و نشر «علم» آن را منتشر کرده است.
اقتباس‌ها از «سور بز»
از این کتاب، اقتباسی سینمایی در سال 2005 و اقتباسی برای تئاتر در سال 2003 صورت گرفته است.