تووا، جمهوری خودمختار
تووا، جمهوری خودمختار (Tuva)
جمهوری خودمختار در جنوب فدراسیون روسیه[۱] ، با ۱۷۰,۵۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۳۰۹هزار نفر جمعیت (۱۹۹۶). ۴۹درصد از جمعیت آن در شهر زندگی می‌کنند و ۶۴ درصد از ساکنان آن تیوایی‌اند. مرکز آن شهر قزل[۲] است. زغال‌سنگ و سایر کانی‌ها در آن استخراج می‌شود و صنایع چوب‌بری و فرآوری مواد غذایی دارد. پرورش گوسفند، بز، و دام نیز رایج است. تووا در جنوب سیبری و در مرز مغولستان واقع شده است. از حوضه‌های دو رشته‌کوه با پوشش گیاهی استپ تشکیل شده است و کوه‌های سایان غربی[۳]، آلتای[۴]، و سایر کوه‌ها آن را دربر گرفته‌اند. جنگل و گیاه توندرا نیز دارد. رود اصلی آن ینی‌سِی علیا[۵] است. طلا، زغال‌سنگ، پنبۀ نسوز، کبالت و نمک به وفور در آن یافت می‌شود. این منطقه، که ساکنان اولیۀ آن را صحرانشینان ترک‌زبان تشکیل می‌دادند، بخشی از امپراتوری چینی مَنچو[۶] بود (۱۷۵۷ـ۱۹۱۲). در ۱۹۱۴ تحت قیمومت روسیه درآمد. در ۱۹۲۱ جمهوری خلق تانو ـ تووا[۷] نام گرفت و در ۱۹۴۴ به شوروی منضم شد. در ۱۹۶۱ وضعیت سیاسی تووا از ناحیۀ خودمختار به جمهوری خودمختار تغییر یافت. در پی احداث جاده از میان کوه‌های سایان غربی به حوضۀ مینوسینسک[۸] (۱۹۵۹)، توسعۀ اقتصادی آن، به‌ویژه در زمینۀ معادن، سرعت یافت. پس از فروپاشی شوروی، تووا وضعیت جمهوری خودمختار را در فدراسیون روسیه حفظ کرد (۱۹۹۳).