ابراهیم پاشا نوشهری
| جعبه زندگینامه |
|---|
ابراهیم پاشا نوشهری (ح ۱۰۷۳ـ۱۱۴۳ق)
صدراعظم عثمانی، شاعر و خوشنویس. در ینی‌شهر (نوشهر) آناتولی به دنیا آمد. در ۲۷سالگی، به استانبول رفت. در ۱۱۱۵ق که احمد سوم به پادشاهی رسید، ابراهیم پاشا به خدمت وی درآمد. پس از کشته‌شدن صدراعظم علی پاشا چورلی‌لی در جنگ پترواردین در مجارستان، برای گزارش جنگ نزد سلطان احمد، به ادرنه رفت. نخست روزنامه‌چی یکم و سپس میرآخور یکم شد و پس از چندی، با سمت وزیری، قائم‌مقام همایونی شد. ابراهیم پاشا کوشید تا سلطان را به صلح وادارد، اما نتوانست بر نفوذ خلیل پاشا صدراعظم غلبه کند. با ازدست‌رفتن بلگراد، پادشاه متوجه وخامت اوضاع جنگ شد. به همین سبب، خلیل پاشا را از صدارت برکنار کرد و ابراهیم پاشا را به صدارت برگزید. اوضاع نابسامان ایران در پایان حکومت صفوی، ابراهیم پاشا را به فکر دست‌اندازی به ایران انداخت. با سقوط شاه‌‌سلطان‌حسین، عثمانی‌ها اوضاع را برای یورش به ایران مناسب دیدند و چندین شهر را تصرف کردند. با ظهور نادر، اوضاع به سود ایران تغییر کرد و ایرانیان شهرهای اشغالی را پس گرفتند. پادشاه که تاج و تخت خود را در خطر می‌دید وی را اعدام کرد. در دورۀ صدارت دوازده‌سالۀ ابراهیم پاشا، محمد چلبی‌زاده سرپرست هیئتی بود که به دربار لوئی پانزدهم به فرانسه رفت. حاصل این سفر و مطالعات او کتابی با نام سفارت‌نامه بود که چلبی‌زاده به سفارش ابراهیم پاشا نوشت. او که دولتمردی دانش‌آموخته بود، با گرفتن فتوا از شیخ‌الاسلام عبدالله افندی در مشروعیت فن چاپ، پادشاه را به صدور فرمان برای آوردن صنعت چاپ به کشور واداشت. به سفارش و پشتیبانی او کتاب ۲۴جلدی عقدالجمان فی تاریخ اهل‌الزمان بدرالدین محمود عینی و جامع‌الدول احمد دده، از عربی و تاریخ حبیب‌السیر خواندمیر و مطلع سعدین و مجمع بحرین عبدالرزاق سمرقندی از فارسی به ترکی ترجمه شد. از ابراهیم پاشا دارالحدیث، کتابخانه، آب انبار، دارالمعلمین، برج آتش‌نشانی در استانبول و مدرسه، مکتب، کاروان‌سرا، حمام، مسجد در زادگاهش به‌‌جا مانده است.