میرزا جعفر خان مشیرالدوله

میرزا جعفر خان مشیرالدوله ( ـ۱۲۷۹ق)

(نیز با نام: میرزا سید جعفر حسینی) از سیاستمداران و دیپلمات‌های ایرانی عصر قاجار، پسر میرزا محمد تقی وزیر. پدرش اصلیتی فراهانی داشته و در تبریز زیر دست میرزا بزرگ فراهانی قائم‌ مقام اول کار می کرده است. میرزا جعفر خان جزو دومین گروه از ایرانیانی بود که توسط عباس میرزا نایب السلطنه و وزیر باکفایتش میرزا عیسی قائم مقام اول در ۱۲۳۰ق برای تحصیل علم و معلومات جدید به اروپا فرستاده شدند. میرزا جعفر خان از جمله شاگردانی بود که برای کسب علوم ریاضی و مهندسی اعزام شد. این گروه 40 نفره به سرپرستی میجر دارسی معروف به کرنل خان عازم انگلستان شدند و پس از حدود 4 ماه به آن جا رسیدند و به تکمیل تحصیلات خود پرداختند. آنان بر حسب امر عباس میرزا در 1234ق به ایران بازگشتند.

میرزا جعفر خان پس از بازگشت، به کار تعلیم فنون ریاضی و مهندسی و نیز علم توپخانه گماشته شد. او به واسطهٔ حسن خدمت به لقب مهندس‌باشی ملقب شد. پس از مدتی به لقب مشیرالدوله نیز سرافراز شد. سپس در بخش امور خارجه به کار پرداخت. او در 1252ق از طرف محمد شاه به عنوان سفیر به دربار عثمانی فرستاده شد و به مدت 8 سال (تا 1259ق) سفیر ایران در استانبول بود. پس از آن به دستور امیر کبیر به عنوان نماینده به آذربایجان فرستاده شد و چند ماه بعد در کمیسیون چهار جانبهٔ (ایران، بریتانیا، روسیه و امپراتوری عثمانی) برای تعیین مرزهای ایران و عثمانی حاضر شد. پس از بازگشت اش به ایران در 1271ق، مورد بی‌ توجهی میرزا آقا خان نوری جانشین امیر کبیر قرار گرفت و تا زمان برکناری او در 1275ق بیکار بود و هیچ شغل و سمت مهمی نداشت. پس از برکناری میرزا آقا خان نوری و برچیده شدن مقام صدر اعظمی و تشکیل شورای دولت، به دستور ناصرالدین‌ شاه دارالشورای دولتی تأسیس شد و او به ریاست شورای دولت گماشته شد.

او در در ۱۲۷7ق با حفظ سمت به عنوان سفیر فوق‌العاده به بریتانیا فرستاده شد و در ربیع‌الاول ۱۲۷۷ق (اکتبر ۱۸۶۰) به لندن رسید. او پس از یک سال، در اوایل 1278ق (ژوئن ۱۸۶۱) به تهران بازگشت. پس از بازگشت، با حفظ سمت ریاست شورای دولتی، به سمت تولیت آستان قدس رضوی به جای میرزا محمد حسین عضدالملک منصوب شد. او مدت دو ماه در 1279ق متولی باشی بود و پس از آن درگذشت.