مرتضی خان مرتضایی ممتازالملک

نویسندۀ ایرانی و وزیر معارف و عدلیه در دوران قاجار، پسر سوم حاجی میرزا جبار ناظم‌المهام. پدرش اهل خوی بود. در آذربایجان، در دستگاه عباس میرزا و نیز میرزا ابوالقاسم قائم مقام خدمت می‌کرد و با امیر کبیر دوست بود. مرتضی خان پس از انجام تحصیلات مقدماتی، به مدرسۀ دارالفنون رفت. پس از آن، به پاریس رفت و آن جا به تحصیل پرداخت. پس از اتمام تحصیلاتش، به تهران بازگشت و در 1301ق در ادارۀ انطباعات و دارالترجمۀ دولتی، مترجم زبان فرانسه شد. مدتی بعد، در وزارت امور خارجه به خدمت پرداخت. در 1323ق، وزیر مختار ایران در ایالات متحدۀ امریکا شد. پس از دو سال، به تهران بازگشت. چند بار وزیر فرهنگ و دادگستری شد. در 1333ق، در کابینۀ محمد ولی خان (سپهسالار اعظم)، وزیر معارف و اوقاف شد. در کابینۀ حسن وثوق الدوله که ۷ ماه پس از آن تشکیل شد نیز همچنان وزیر معارف و اوقاف بود. در دولت مستوفی الممالک (از 1301 تا 1302ش) وزیر عدلیه بود.