فیلم‌های برگزیده نخل طلا

پوستر یکی از برگزیدگان نخل طلا

پوستر راننده تاکسی از برندگان نخل طلا

(به فرانسوی: Palme d'Or‎) مهم‌ترین جایزۀ بخش اصلی جشنوارۀ فیلم کن. این مقاله به اسامی فیلم‌هایی اشاره دارد که برندۀ مهم‌ترین جایزۀ بخش اصلی جشنوارۀ فیلم کن، نخل طلا، شده‌اند. اتحادیه اقیانوس آرام (ساختۀ سیسیل بی. دمیل) نخستین فیلمی بود که در سال 1939م توسط هیأت داوران کن برگزیده شد؛ بی‌ان‌که اصلاً به دلیل آغاز جنگ جهانی دوم جشنواره برگزار شود. با وقوع جنگ و اشغال فرانسه، برگزاری این رویداد بزرگ سینمایی تا سال 1946 به تعویق افتاد. تا پیش از سال 1955، این جایزه تحت عنوان «جایزهٔ بزرگ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم» اهدا می‌شد و از این سال با طراحی جایزه به شکل نخل، فیلم‌های برگزیدۀ هردوره به عنوان برندگان نخل طلا جشنواره معرفی می‌شوند. نخل طلا را نباید با جایزه بزرگ که از نظر اعتبار بعد از نخل طلا قرار می‌گیرد اشتباه گرفت. فیلم قهرمان اصغر فرهادی در سال 2021 برندۀ جایزه بزرگ جشنوارۀ کن شده است.

تولیدات کشورهای امریکا (19 اثر)، فرانسه (13 اثر) و ایتالیا (12 اثر) بیش‌ترین توفیق را در دریافت این جایزۀ مهم سینمایی داشته‌اند. از میان کارگردانان ایرانی تنها عباس کیارستمی موفق شده است در سال 1997 برای فیلم طعم گیلاس این جایزه را به طور مشترک با شوهی ایمامورا، کارگردان ژاپنی (برای فیلم مارماهی) به دست بیاورد. تاکنون برخی از کارگردانان بزرگ، از جمله همین شوهی ایمامورا، کن لوچ، فرانسیس فورد کوپولا، میشائیل هانکه و امیر کوستوریتسا موفق به دریافت دو نخل طلا شده‌اند. از دیگر کارگردانان بزرگ جهان که نخل طلا گرفته‌اند به بیلی وایلدر، اورسن ولز، آکیرا کوروساوا، ویلیام وایلر، فدریکو فلینی، لوئیس بونوئل، لوکینو ویسکونتی، میکل‌آنجلو آنتونیونی، مارتین اسکورسیزی، دیوید لینچ، مایکل مور و رومن پولانسکی می‌توان اشاره کرد. و کارگردانانی چون برناردو برتولوچی، کلینت ایستوود و وودی آلن ناکامان بزرگ جشنواره کن هستند. جز دومین دوره (اولین مراسم جشنوارۀ) کن که در آن ۱۱ فیلم به طور مشترک برندۀ جایزه بزرگ (نخل طلای امروزی) شدند و چند استثنای دیگر که دو فیلم به عنوان برندۀ نخل طلا انتخاب شده‌اند، هرساله یک فیلم توسط هیأات داوران جشنواره به عنوان برندۀ این جایزه معرفی شده‌ است. در فهرست زیر جز سال برگزاری جشنواره و نام فیلم، کارگردان اثر و کشور ساندۀ آن نیز درج شده است.

فهرست فیلم‌ها (براساس سال برگزاری جشنواره)

۱۹۳۹: اتحادیۀ اقیانوس آرام (سیسیل بی. دمیل- امریکا) ۱۹۴۶: نقطۀ بازگشت (فردریک ارملر- شوروی) مردان بدون بال (فرانتیشک چاپ- چکسلواکی) آخرین شانس (لئوپولد لینتبرگ- سوئیس) عذاب (آلف خوباریا- سوئد) ماریا کاندلاریا (امیلیو فرناندز- مکزیک) رم، شهر بی‌دفاع (روبرتو روسلینی- ایتالیا) شهر بی‌قانون (چتان آناند- هند) برخورد کوتاه (دیوید لین- بریتانیا) سمفونی پاستورال (ژان دولانوا- فرانسه) تعطیلی ازدست‌رفته (بیلی وایلدر- امریکا) مرغزار سرخ (بودیل ایپسن و لائو لائوریتسن- دانمارک) ۱۹۴۷: برگزیده‌ای نداشت. ۱۹۴۸: جشنواره به علت مشکل بودجه برگزار نشد. ۱۹۴۹: مرد سوم (کارول رید- بریتانیا) ۱۹۵۰: جشنواره به علت مشکل بودجه برگزار نشد. ۱۹۵۱: خانوم جولی (آلف خوباریا- سوئد) و معجزه در میلان (ویتوریو دسیکا- ایتالیا) ۱۹۵۲: اتلو (اورسن ولز- امریکا) و دو شاهی امید (رناتو کاستلانی- ایتالیا) ۱۹۵۳: مزد ترس (آنری-ژرژ کلوزو- فرانسه) ۱۹۵۴: دروازۀ جهنم (تینوسوکه کینوگاسا- ژاپن) ۱۹۵۵: مارتی (دلبرت من- امریکا) ۱۹۵۶: جهان خاموش (ژاک-ایو کوستو و لویی مال- فرانسه) ۱۹۵۷: ترغیب دوستانه (ویلیام وایلر- امریکا) ۱۹۵۸: درناها پرواز می‌کنند (میخائیل کالاتازوف- شوروی) ۱۹۵۹: اورفه سیاه (مارسل کامو- فرانسه) ۱۹۶۰: زندگی شیرین (فدریکو فلینی- ایتالیا) ۱۹۶۱: غیبت طولانی (آنری کولپی- فرانسه) و ویریدیانا (لوئیس بونوئل- اسپانیا) ۱۹۶۲: قول (آنسلمو دوراتچی- برزیل) ۱۹۶۳: یوزپلنگ (لوکینو ویسکونتی- ایتالیا) ۱۹۶۴: چترهای شربورگ (ژاک دمی- فرانسه) ۱۹۶۵: مهارت …و نحوه به دست آوردنش (ریچارد لستر- بریتانیا) ۱۹۶۶: یک مرد و یک زن (کلود لولوش- فرانسه) و پرندگان، زنبورهای عسل و ایتالیایی‌ها (پیترو جرمی- ایتالیا) ۱۹۶۷: آگراندیسمان (میکل‌آنجلو آنتونیونی- ایتالیا) ۱۹۶۸: به دلیل حوادث مربوط به جنبش دانشجویی-کارگری مه ۱۹۶۸ فرانسه جشنواره متوقف شد. ۱۹۶۹: اگر.... (لیندسی اندرسون- بریتانیا) ۱۹۷۰: مش (رابرت آلتمن- امریکا) ۱۹۷۱: واسطه (جوزف لوزی- بریتانیا) ۱۹۷۲: طبقۀ کارگر به بهشت می‌رود (الیو پتری- ایتالیا) و ماجرای ماتئی (فرانچسکو رزی- ایتالیا) ۱۹۷۳: مزدور (الن بریجز- بریتانیا) و مترسک (جری شاتزبرگ- امریکا) ۱۹۷۴: مکالمه (فرانسیس فورد کوپولا- امریکا) ۱۹۷۵: وقایع سال‌های آتش (محمد الاخضر حمینه- الجزیره) ۱۹۷۶: راننده تاکسی (مارتین اسکورسیزی- امریکا) ۱۹۷۷: پدرسالار (برادران تاویانی- ایتالیا) ۱۹۷۸: درخت چوب سندل (ارمانو اولمی- ایتالیا) ۱۹۷۹: اینک آخرالزمان (فرانسیس فورد کوپولا- امریکا) و طبل حلبی (فولکر اشلوندورف- آلمان غربی) ۱۹۸۰: این‌طور چیزها (باب فاسی- امریکا) و کاگه‌موشا (آکیرا کوروساوا- ژاپن) ۱۹۸۱: مرد آهنین (آندری وایدا- لهستان) ۱۹۸۲: گم‌شده (کوستا گاوراس- امریکا) و جاده (ییلماز گونی و شریف گورن- ترکیه) ۱۹۸۳: تصنیف نارایاما (شوهی ایمامورا- ژاپن) ۱۹۸۴: پاریس، تگزاس (ویم وندرس- آلمان غربی) ۱۹۸۵: وقتی بابا رفته بود مأموریت (امیر کوستوریتسا- یوگسلاوی) ۱۹۸۶: مأموریت (رولند جافه- بریتانیا) ۱۹۸۷: زیر آفتاب شیطان (موریس پیالا- فرانسه) ۱۹۸۸: پله فاتح (بیله آگوست- دانمارک) ۱۹۸۹: سکس، دروغ و نوار ویدئویی (استیون سودربرگ- امریکا) ۱۹۹۰: از ته دل وحشی (دیوید لینچ- امریکا) ۱۹۹۱: بارتون فینک (برادران کوئن- امریکا) ۱۹۹۲: بهترین نیات (بیله آگوست- سوئد) ۱۹۹۳: بدرود همخوابۀ من (چن کایگه- چین) و پیانو (جین کمپیون- نیوزیلند) ۱۹۹۴: داستان عامه‌پسند (کوئنتین تارانتینو- امریکا) ۱۹۹۵: زیرزمین (امیر کوستوریتسا- صربستان و مونته‌نگرو) ۱۹۹۶: رازها و دروغ‌ها (مایک لی- بریتانیا) ۱۹۹۷: طعم گیلاس (عباس کیارستمی- ایران) و مارماهی (شوهی ایمامورا- ژاپن) ۱۹۹۸: ابدیت و یک روز (تئو آنگلوپولوس- یونان) ۱۹۹۹: رزتا (ژان-پیر و لوک داردن- بلژیک) ۲۰۰۰: رقصنده در تاریکی (لارس فون تریه- دانمارک) ۲۰۰۱: اتاق پسر (نانی مورتی- ایتالیا) ۲۰۰۲: پیانیست (رومن پولانسکی- فرانسه و لهستان) ۲۰۰۳: فیل (گاس ون سنت- امریکا) ۲۰۰۴: فارنهایت ۹/۱۱ (مایکل مور- امریکا) ۲۰۰۵: بچه (ژان-پیر و لوک داردن- بلژیک) ۲۰۰۶: بادی که کشتزار جو را تکان می‌دهد (کن لوچ- بریتانیا) ۲۰۰۷: چهار ماه، سه هفته و دو روز (کریستین مونجیو- رومانی) ۲۰۰۸: کلاس (لوران کانته- فرانسه) ۲۰۰۹: روبان سفید (میشائل هانکه- اتریش) ۲۰۱۰: عمو بونمی که زندگی‌های گذشته‌اش را به یاد می‌آورد (اپیچاتپونگ ویراستاکول- تایلند) ۲۰۱۱: درخت زندگی (ترنس مالیک- امریکا) ۲۰۱۲: عشق (میشائل هانکه- اتریش) ۲۰۱۳: زندگی ادل (عبداللطیف کشیش- فرانسه) ۲۰۱۴: خواب زمستانی (نوری بیلگه جیلان- ترکیه) ۲۰۱۵: دیپان (ژاک اودیار- فرانسه) ۲۰۱۶: این‌جانب، دانیل بلیک (کن لوچ- بریتانیا) ۲۰۱۷: مربع (روبن اوستلوند- سوئد) ۲۰۱۸: دزدان فروشگاه (هیروکازو کورئیدا- ژاپن) ۲۰۱۹: انگل (بونگ جون-هو- کره جنوبی) ۲۰۲۰: این دوره از جشنواره به دلیل شیوع عالم‌گیر بیماری کووید ۱۹ برگزار نشد. ۲۰۲۱: تیتان (ژولیا دوکورنو- فرانسه و بلژیک) ۲۰۲۲: مثلث غم (روبن اوستلوند- سوئد)