آجودان
آجودان (Adjutant)
عنوان و اصطلاحی در نظام. این کلمه واژه‌ای فرانسوی است که از اصل لاتین به‌معنای «یاری‌کردن» مشتق شده است. این واژه از اسپانیایی به فرانسوی و انگلیسی راه یافت و از ۱۷۷۶ رسماً به افسرانی جزء اطلاق گردید که مستقیماً در خدمت فرماندهان بودند. این اصطلاح در دورۀ قاجاریه از زبان فرانسوی به فارسی راه پیدا کرد و در ایران متداول شد. پس از مسافرت ژنرال گاردان به ایران (۱۲۲۲ق/۱۸۰۷) کاربرد واژۀ آجودان احتمالاً به تقلید از ترکان عثمانی رواج یافت. چون آجودان‌ها با فرماندهان رابطه‌ای دائمی داشتند، اهمیت خاصی کسب کردند و تقریباً وظیفۀ معاونت آنان را برعهده گرفتند. این واژه بعدها غیر از جنبۀ شغلی، لقبی تشریفاتی و افتخاری شد و گاه به‌صورت موروثی درآمد. به‌تدریج لقب آجودانی بر مقام‌های کشوری نیز اطلاق گردید و به‌نحوی شد که اختیار یا اعطای آن از هیچ رسم و قانون شغلی یا منطقی پیروی نمی‌کرد. حتی مدرسۀ دارالفنون نیز دارای آجودان بود. این عنوان پس از قاجار تا پیروزی انقلاب اسلامی به‌گونه‌ای تشریفاتی در دربار و پاره‌ای سازمان‌های نظامی و کشوری رایج بود.