آرامگاه مولانا شیخ زین الدین ابوبکر تایبادی
Tomb of Mevlana Sheikh Zainuddin Abubakr Taibadi
| آرامگاه مولانا شیخ زین‌الدین ابوبکر تایبادی | |
|---|---|
| نام فارسی | آرامگاه مولانا شیخ زین‌الدین ابوبکر تایبادی |
| کشور | ایران |
| استان | خراسان رضوی |
| موقعیت | ابتدای جاده‌ی تایباد به خواف |
| کاربری | مذهبی |
| مشخصات معماری | شامل گنبدخانهای با طاق رسمی‌بندی، ایوانی رفیع در جلوی آن، و اتاق‌هایی در دو طبقه‌ی طرفین ایوان |
| زمان ساخت | قرن 9ق |
بنایی تاریخی مربوط به قرن 9 هجری در خراسان رضوی، در ابتدای جاده‌ی تایباد به خواف. مقبره‌ی شیخ زین‌الدین ابوبکر بن شیخ احمد بن شیخ محمود بن سهيل تایبادی ( -۷۹۱ق)، از عرفا و مشایخ صوفیه. بر اساس کتیبه‌ی آن، در ۸۴۸ ق بر مزار شیخ زین‌الدین ساخته شده و بانی آن پیر احمد بن اسحق ابن مجدالدین محمد خوافی، صاحب دیوان شاهرخ تیموری و خطاط این کتیبه جلال‌الدین محمد بن جعفر بوده است. این دو نفر، بانی و خطاط بنای مدرسه‌ی غیاثیه‌ی خرگرد نیز بوده‌اند. شباهت‌هایی در این دو بنا موجب شده است که معمار مقبره‌ی شیخ زین‌الدین را نیز همان معمار مدرسه‌ی غیاثیه -غیاث‌الدین شیرازی- بدانند. در سال 1030ق دیوارهای گرداگرد قبر مولانا، توسط خواجه درویش، ساخته شده است. این بنا در 29 آذر 1316 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ویژگی‌های معماری و تزئینات
این مقبره از گنبدخانهای با طاق رسمی‌بندی، ایوانی رفیع در جلوی آن، و اتاق‌هایی در دو طبقه‌ی طرفین ایوان، تشکیل شده است. مزار شیخ، جلوی ایوان و در صحن بنا قرار دارد. در ایوان بنا، تزیینات کاشی‌کاری معرق برجسته و کتیبه‌هایی به خط ثلث و کوفی دیده می‌شود. در تزیین فضای گنبدخانه از گچ‌بری، نقاشی روی گچ، گوشه‌سازی مقرنس و طاق‌های رسمی‌بندی استفاده شده است. فضای اصلی بنا با ابعاد 17.5 متر در 16.5 متر با فضاهايی محدودتر به صورت شاه‌نشين‌هایی است كه پوشش آنها به صورت نيم‌گنبدی می‌باشد. كتيبه‌ی ايوان بنا به خط ثلث، شامل 11 آيه‌ی اول سوره‌ی كهف است كه متاسفانه قسمت بيشتر اين اثرِ «جلال‌الدين بن محمد بن جعفر» از بين رفته. در بخش فوقانی ايوان عبارت «الملك لـلـه» به خط كوفی تكرار شده. در مدخل ورودی مزار، آب‌انباری بدون پاشويه وجود دارد كه در ميان گورستان است. در اطراف صحن مزار، ايوانچه‌هايی وجود دارد كه فضای خاصی را برای اين مكان فراهم آورده و مزار مولانا را اين ايوانچه‌ها احاطه كرده‌اند.
منابع