بقعه سید رکن الدین

بُقعۀ سیّد رُکن‌الدّین
(یا: مدرسۀ رکنیه) بقایای مجموعه‌بنایی شامل زورخانه، مدرسه (بنای موجود)، خانقاه، کتابخانه و حمام از نیمۀ اول قرن 8ق، در یزد. سازندۀ آن امیر رکن‌الدین محمد قاضی (متوفى ۷۳۲ق) است. در ۱۳۱۴ش به شمارۀ ۲۴۶ در فهرست آثار ملى ایران به ثبت رسيده است.

مشخصات معماری

بناى موجود اتاقى مربعی‌شكل است كه با گوشه‌سازی‌هايى، نخست به هشت‌ضلعى و سپس شانزده‌ضلعى تبديل شده و گنبدى شلجمى به قطر دوازده متر آن را پوشانده است. راه ورود به گنبدخانه سردرى است كه در دورۀ معاصر بازسازى و به شکل زیبایی کاشیکاری شده است. طول و عرض ديوارهاى بقعه از داخل 11.86متر × 11.82متر و قطر آنها 1.40متر است (همانجا). محراب بقعه در قابِ ميانىِ ديوار جنوبى آن قرار دارد و تزئينات ظريف و مقرنس‌كارى دارد. از ويژگيهاى اين محراب نوارِ كتيبه سه خطىِ آن است. سراسر درونِ بنا با گچ بريهايى با برجستگى كم و نقوشى به رنگهاى آبى و سبز و قهوه اى و طلايى پوشيده شده است (ويلبر، همانجا). تزيينات زير گنبد شامل نقشهاى گياهىِ رنگى است. پيرامون شمسه مركزى را دوازده ترنج لاجوردى فراگرفته كه يك در ميان، داخل آنها سوره تين به خط ثلث و سوره اخلاص به خط كوفى نوشته شده است. بر كمربند پاى گنبد، كتيبه پركارى است از سوره فتح به خط كوفىِ مشبك (با حروف عمودىِ درهم پيچيده) كه همانند كتيبه درونى مقبره پيرعلمدار* در دامغان است. شانزده قاب زير گنبد و درونِ گوشواره ها و چهار طاق نماى زير آنها را با اذكار مذهبى و آيات قرآن به خط كوفىِ پُرپيچ وتابى با گچ برى كار كرده اند. تزيينات درونى اين بنا در مجموع يادآور نقشهاى رايج در كتاب آرايى و تزيينِ بافته هايى است كه يزد به آن شهرت دارد

سردر و گنبد زیبای کاشی‌کاری دارد که از داخل آجرکاری شده است.