تونس

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۴۰ توسط Nazanin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

تونِس

تونس
نام فارسی تونِس
نظام سیاسی جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری
جمعیت ۱۰,۵۴۹,۱۰۰ نفر
موقعیت  ساحل جنوبی دریای مدیترانه
پایتخت تونس
تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) ۶۴.۵ 
رشد سالانه (درصد) ۰.۹
شهرهای اصلی تونس، سفاقِس، آریانَه، بیزِرت، سوسِه، قیروان، قابس، قَفصَه
زبان عربی
گروه‌های قومی عرب‌
دین اسلام
مساحت (کیلومتر مربع) ۱۶۳,۶۱۰


تونِس
تونِس
تونِس

موقعیت. جمهوری تونس، شمالی‌ترین کشور افریقا، در ساحل جنوبی دریای مدیترانه جا دارد. این کشور از شمال و شرق به دریای مدیترانه، از جنوب شرقی و جنوب به لیبی، و از غرب به الجزایر محدود است. این کشور ۱۶۳,۶۱۰ کیلومتر مربع مساحت دارد و پایتخت آن شهر تونس است.

سیمای طبیعی. سرزمین تونس از سه بخش جغرافیایی متمایز تشکیل شده است که عبارت‌اند از کوهستان‌های غربی، جلگه‌های شرقی، و صحرای جنوبی. کوهستان‌های غربی، رشته‌کوه‌هایی است در دنبالۀ شرقی کوه‌های اطلس که از مرز کشور الجزایر تا حوالی خلیج تونس، در شمال امتداد می‌یابند و ارتفاع آن‌ها حداکثر به ۱,۵۴۴ متر (کوه شعنبی[۱]) می‌رسد. چادرنشینان و رمه‌داران تونسی در این ناحیه به‌سر می‌برند و رودخانۀ مِجِردَه[۲] که، مهم‌ترین و یگانه رودخانۀ کشور تونس است، از همین ناحیه سرچشمه می‌گیرد و به خلیج تونس می‌ریزد. جلگه‌های شرقی از جنوب خلیج تونس در شمال تا حدود خلیج قابس گسترده شده و بیشتر آبادی‌ها و جمعیت کشور را در خود جا داده است. سراسر این ناحیه پوشیده از تاکستان‌ها و باغ‌های زیتون و مرکبات است و عوارضی چون خلیج تونس، شبه‌جزیرۀ بِن[۳]، خلیج حَمامِه[۴]، و خلیج قابِس در خطوط ساحلی آن دیده می‌شوند. جزایر جربه[۵]، با مساحت ۵۱۰ کیلومتر مربع، و شرقول[۶]، که در آب‌های خلیج قابس قرار دارند، بخشی از سرزمین تونس به حساب می‌آیند. صحرای جنوبی، که بیش از نیمی از کشور را شامل می‌شود، از جنوب کوهستان‌های غربی آغاز می‌شود و روبه جنوب تا صحرای بزرگ شرقی افریقا ادامه پیدا می‌کند. واحه‌ها و نخلستان‌های پراکنده و دریاچه‌های نمک و شوره‌زارهای متعدد، که در اصطلاح محلی به شطّ معروف‌اند و مهم‌ترین آن‌ها شط جِرید است (با ۴,۹۲۰ کیلومتر مربع مساحت)، در این بخش قرار دارد. علاوه بر شط جرید[۷]، دریاچه‌های سیدی الحانی و مرداب بیزرت[۸] نیز از عوارض آبی مهم‌ تونس محسوب می‌شوند. کشور تونس به ۲۳ فرمانداری تقسیم می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از تونس، سفاقِس[۹]، آریانَه[۱۰]، بیزِرت، سوسِه[۱۱]، قیروان، قابس[۱۲]، و قَفصَه[۱۳]. اقلیم تونس در نواحی شمالی، مدیترانه‌ای معتدل مایل به گرم است و روبه جنوب گرم‌تر و خشک‌تر می‌شود. تابستان‌های بسیار گرم و خشک دارد و زمستان‌های آن معتدل و نسبتاً مرطوب و فصل بارندگی آن از مهر تا اردیبهشت است. میانگین دمای شهر تونس در دی‌ماه نُه درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۵.۶ درجۀ سانتی‌گراد، و میانگین بارندگی سالانۀ آن ۴۰۰میلی‌متر است. پوشش گیاهی نواحی ساحلی آن شباهت بسیاری به پوشش گیاهی اروپای جنوبی دارد. به‌سبب باروری خاک و کافی‌بودن آب و رطوبت، تاکستان‌ها و جنگل‌های انبوه بَلوط، کاج، وارس و باغ‌های وسیع زیتون و مرکبات در این نواحی وجود دارد. پوشش گیاهی نواحی جنوبی از گونۀ گیاهان استپی، علف‌های هرز و بته‌های وحشی و خار تشکیل شده است و کفتار، گراز، شغال، آهو، خرگوش و انواع مار و بزمجه، حیات وحش آن را تشکیل می‌دهند.

اقتصاد. کشاورزی در اقتصاد تونس نقش بسیار مهمی دارد. در نواحی شمالی و جلگه‌های شرقی که در روزگار رومیان به کشت حبوبات اختصاص داشت، اکنون غلات و زیتون و چغندر قند، مرکبات، میوه، انگور، و سبزیجات کاشته می‌شود. کمبود چراگاه و مرتع، مانع از رشد دامداری شده و فقط به نگهداری و پرورش گوسفند و بز اکتفا گردیده است. نفت مهم‌ترین کانی تونس است که ذخایر آن علاوه بر منابع درون‌بومی، در بستر آب‌های ساحلی نیز وجود دارد و بررسی‌های دهۀ ۱۹۸۰ نیز از وجود ذخایر جدیدی در نواحی جنوبی حکایت می‌کند. علاوه بر نفت و گاز طبیعی، فسفات، آهن، سرب، و روی نیز از دیگر منابع زیرزمینی این کشورند. مساحت جنگل‌های تونس ۵۵۵هزار هکتار است و تولید چوب آن به ۲.۸۴میلیون متر مکعب می‌رسد و تولید شیلات این کشور، که به آب‌های مدیترانه منحصر است، بالغ بر ۹۳,۰۷۵ تن است. برخی از فعالیت‌های صنعتی این کشور عبارت‌اند از تولید اسید فسفریک، سیمان، انواع خودرو ـ سواری، مینی‌بوس، اتوبوس، کامیون، و تراکتور.

حکومت و سیاست. نوع حکومت تونس جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری است. مطابق قانون اساسی ۱۹۹۴، رئیس‌جمهور و اعضای مجلس ملی تونس هم‌زمان و با آرای مردم انتخاب می‌شوند. دورۀ ریاست جمهوری این کشور پنج سال است و تا پنج‌بار نیز تمدیدپذیر است. شمار نمایندگان مجلس ملی تونس ۱۶۳ نفر و دورۀ نمایندگی آنان نیز پنج سال است و رئیس‌جمهور رهبر حزب حائز اکثریت را به سِمت نخست‌وزیری منصوب و برای تشکیل هیئت دولت مأمور می‌کند.

مردم و تاریخ. جمعیت تونس ۱۰,۵۴۹,۱۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۶۴.۵ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۹ درصد است، ۹۸ درصد از آنان عرب‌اند و از آیین اسلام پیروی می‌کنند. ۶۵ درصد از مردم آن شهرنشین‌اند و زبان رسمی آنان عربی است. تونس نیز مانند همسایگان خود روزگاری جزو امپراتوری‌های کارتاژ و روم بود. در قرن ۷م عرب‌های مسلمان این سرزمین را فتح کردند و مردم آن به آیین اسلام گرویدند. در قرن ۱۶ به تصرف ترکان عثمانی درآمد و بعدها به‌صورت یکی از ایالت‌های خودگردان داخلی و زیر نظر نمایندۀ سلطان عثمانی، که بیک تونس نام داشت، اداره می‌شد. در قرن ۱۹، زمانی که دولت‌های استعمارگر اروپایی متوجه قارّۀ افریقا شدند، زیر فشار و نفوذ دولت فرانسه قرار گرفت و در ۱۸۸۱ به تحت‌الحمایگی فرانسه درآمد. در ۱۹۲۵ تلاش‌های حزب نهضت دستور برای کسب استقلال تونس به‌جایی نرسید ولی بعد از جنگ جهانی دوم و پس از سه سال مبارزه (۱۹۵۲ـ۱۹۵۵) دولت فرانسه سرانجام در ۲۰ مارس ۱۹۵۶ با استقلال تونس موافقت کرد و نظام سلطنتی بر آن حاکم شد. بر طبق قانون اساسی ۱۹۵۷، رژیم سلطنتی لغو و نظام جمهوری جانشین آن گردید.



  1. Shanabi
  2. Medjerda
  3. Ben Peninsula
  4. Gulf of Hammamet
  5. Jerba
  6. Chergul
  7. Chott Djerid
  8. Bizerte
  9. Sfax
  10. Aryanah
  11. Sousse
  12. Gabes
  13. Gafsa