ارزش علم

ارزشِ عِلم (Le Valeur de la sience)

کتابی در فلسفۀ علم، تألیف هانری پوانکاره، به زبان فرانسوی، منتشرشده در ۱۹۰۵. مؤلف در این کتاب به انتقاد از مکتب نام‌انگاری در فلسفۀ علم برخاسته و با تصدیق نسبی‌نگری عقلانی در علم، بی‌آن‌که امکانات خود علم را تکذیب کند، به مابعدالطبیعه‌زدایی از علم دست یازیده است. البته این مابعدالطبیعه‌زدایی ضرورتاً به معنی نفی شهود نیست. نسبی‌نگری پوانکاره از رویکرد او به منطق محض به‌خوبی هویداست؛ به باور پوانکاره، منطق محض نیز از آن‌جاکه دانشمند را به این‌همان‌گویی راهبر می‌شود، برای اکتشاف علمی کافی نیست. طرفه آن‌که نسبی‌نگری، بزرگ‌ترین دستاورد اندیشۀ پوانکاره، او را به عمل‌باوری نزدیک می‌کند، البته نه عمل‌باوری ضرورتاً منفعت‌طلبانه. تأکید بر ریاضی به‌مثابۀ یگانه زبان واقعاً علمی از دیگر دستاوردهای پوانکاره در ارزش علم است.