اسمیت، آدام (۱۷۲۳ـ۱۷۹۰)
| آدام اسمیت Adam Smith | |
|---|---|
| زادروز |
۱۷۲۳م |
| درگذشت | ۱۷۹۰م |
| ملیت | اسکاتلندی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دانشگاه های گلاسگو و آکسفورد |
| شغل و تخصص اصلی | اقتـصاددان |
| شغل و تخصص های دیگر | فیـلسوف |
| مکتب | کلاسیک |
| آثار | پژوهش در سرشت و علل ثروت ملل |
| گروه مقاله | فلسفه، منطق و کلام |
اِسْمیت، آدام (۱۷۲۳ـ۱۷۹۰)(Smith, Adam)
فیـلسوف و اقتـصاددان اسکاتلندی. رسالۀ مشهورش به‌نام پژوهش در سرشت و علل ثروت ملل[۱] نخستین کوشش جدّی برای بررسی ماهیّت سرمایه و تحول تاریخی صنعت در میان ملت‌های اروپایی بود و شالوده‌های اقتصاد نوین را استوار ساخت. اسمیت در کرکالدیِ[۲] اسکاتلند متولد شد و در دانشگاه‌های گلاسگو و آکسفورد تحصیل کرد. از ۱۷۴۸ تا ۱۷۵۱ در ادینبورگ[۳] به تدریس فن سخنوری و ادبیات اشتغال داشت. در این دوره پیوند صمیمانه‌ای بین اسمیت و دیوید هیوم[۴]، فیلسوف اسکاتلندی، برقرار شد که تا هنگام درگذشت هیوم در ۱۷۷۶ ادامه یافت و در پیشبرد نظریه‌های اخلاقی و اقتصادی اسمیت نقش بسزایی ایفا کرد. اسمیت در ۱۷۵۱ به‌سمت استادیِ منطق و سپس در ۱۷۵۲ به استادی فلسفۀ اخلاق در دانشگاه گلاسگو منصوب شد. برنهاد اصلی کتاب ثروت ملل این است که در شرایط عدم مداخلۀ دولت، یا سیاست آزادگذاری[۵] و تجارت آزاد می‌توان از سرمایه به بهترین وجه برای تولید و توزیع ثروت بهره گرفت. به‌عقیدۀ اسمیت، تنها از راه فعالیت‌های کارآمدِ کارآفرینان بخش خصوصی صنعت و بازرگانی که با حداقل مقررات و نظارت دولت‌ها سروکار داشته باشند می‌توان تولید و مبادلۀ کالا را رونق بخشید و درنتیجه سطح زندگی عمومی را ارتقا داد. اسمیت، برای تبیین این مفهوم دولت و تأکید بر نگرش عدم مداخله در فعالیت‌های بازرگانی، اصل «دست نامرئی[۶]» را مطرح کرد: هر فرد، در تعقیب مصلحت خویش، گویی با دستی نامرئی هدایت می‌شود و در پیمودن بهترین راه برای تأمین مصلحت همگانی توفیق می‌یابد. از این‌رو، هرگونه مداخلۀ دولت در عرصۀ رقابت آزاد تقریباً به‌طور حتم زیان‌آور است. اگرچه این عقیده از زمان اسمیت به این سو در پرتو تحولات تاریخی دستخوش تغییر و تعدیل فراوان شده است، اما بسیاری از بخش‌های کتاب ثروت ملل، به‌خصوص بخش‌های مرتبط با منابع درآمد و ماهیّت سرمایه، همچنان زمینه‌ساز بررسی‌هایی نظری در رشتۀ اقتصادِ سیاسی بوده‌اند. ثروت ملل، شاید بیشتر از هر کتاب دیگری در این زمینه، به‌منزلۀ راهنمایی در راه تنظیم سیاست‌های اقتصادی دولت نیز مؤثر واقع شده است.