اشعری، ابوالحسن (بصره ۲۶۰ـ بغداد ۳۲۴ق)

اَشعَری، ابوالحسن (بصره ۲۶۰ـ بغداد ۳۲۴ق)

ابوالحسن اشعری
زادروز	بصره ۲۶۰ق
درگذشت	بغداد ۳۲۴ق
ملیت	عرب
شغل و تخصص اصلی	متکلم
شغل و تخصص های دیگر	فقیه- محدث
آثار	الابانه عن اصول الدیانه (مدینه، ۱۹۷۵)- اللمع فی الرد علی اهل الزیغ و البدع (قاهره، ۱۹۵۵)
گروه مقاله	فلسفه، منطق و کلام

مؤسس مکتب کلامی اشعری و شافعی‌مذهب. از نوادگان ابوموسی اشعری بود. از ابوخلیفه جُمَحی، زکریّای ساجی، سهل بن نوح بَصری، محمد بن یعقوب مُقری و عبدالرحمان بن خَلَف ضَبّی حدیث شنید. از ابواسحاق مروزی فقه آموخت. شاگرد و فرزندخواندۀ ابوعلی جُبّایی متکلم بزرگ معتزلی بود. اشعری دیرزمانی اعتزالی بود و مانند آن‌ها منطق و فلسفه می‌دانست. در حدود ۴۰سالگی، بنابر مشهور به‌سبب آن‌که پیامبر (ص) را به‌خواب دید، از معتزله دست برداشت. در یک روز جمعه، در مسجد جامع بصره آشکارا از عقاید معتزلیان توبه کرد. اشعری در فروع فقه تابع مذهب شافعی شد، ولی در اثبات عقاید دینی خود با وجود نهیِ اصحاب سنّت و حدیث، ادلۀ کلامی را به‌کار برد و اصول آن را با عقاید اهل سنّت و جماعت وفق ‌داد. برخلاف معتزله، معتقد به قِدَم قرآن و تفاوت بین ذات و صفات خدا و ضرورت رؤیت خداوند در آخرت شد. به‌شدت با معتزله دشمنی می‌ورزید. وی یکی از اثرگذارترین متکلمین در جهان اسلام به‌ویژه در میان اهل سنّت است. از آثارش: الاِبانَة عن اصولِ الدِّیانة (مدینه، ۱۹۷۵)؛ اَللُّمَع فی‌الرَّدِ عَلی اَهلِ الزَّیغِ وَ البِدَع (قاهره، ۱۹۵۵)؛ مقالاتُ الاِسلامِیین و اختلافُ‌المُصَلّین (۱۹۶۳). این کتاب بزرگ‌ترین اثر باقی‌ماندۀ او و کهن‌ترین منبع در زمینۀ تاریخ عقاید اسلامی است و به کوشش هلموت ریتر در ۳ جلد چاپ شده است؛ رسالة‌الایمان؛ رسالة‌ فی اِستِحسانِ الْخَوْضِ فی عِلمِ الکلام (حیدرآباد، ۱۳۲۳ق).