افریقیه
اِفْریقیه
نامی که بر بخشی از افریقای شمالی و به طور اخص به بخش شرقی ممالک بربر (تونس و مراکش و الجزایر و لیبی) یا مغرب (← مغرب) اطلاق می‌شده است. افریقیه از زمان‌های دور جزئی از مغرب به‌شمار آمده و سابقاً جزو تونس و شرق الجزایر محسوب می‌شد. درباره عرض افریقیه تقریباً اختلافی در متون گذشته دیده نمی‌شود. حد شمالی آن دریای روم یا مدیترانه بود که در این قسمت دریای افریقیه نامیده می‌شد. حد جنوبی افریقیه بیابان بود که منطقۀ بربرها را از سرزمین سیاهان در جنوب جدا می‌کرد. این بخش در واقع امتداد شرقی تپه‌ماهورهای طویلی بود که مانند رگه‌ای از غرب به شرق در تمام طول جنوبی سرزمین مغرب در حاشیۀ شمالی صحرا کشیده شده بود و تقریباً از اقیانوس اطلس تا نیل امتداد داشت. قسمت شرقی افریقیه در شمال کوهستانی و در جنوب جلگه‌ای بود. دربارۀ طول افریقیه و حدود شرقی و غربی آن در متون مختلف تفاوت‌های آشکار وجود دارد. برخی از نویسندگان درازای آن را از شرق به غرب از برقه تا طنجه دانسته‌اند. با این تعریف گسترده افریقیه همۀ مغرب را شامل می‌شد، اما مؤلفان دیگر، با همۀ تفاوتی که در گفته‌هایشان وجود دارد، درازای افریقیه را کوچک‌تر از آن گفته‌اند. افریقیه از حیث آبادی یکی از پرشهرترین سرزمین‌های اسلامی است. مقدسی بیش از ۷۰ شهر افریقیه را نام برده و ۲۶ شهر آن را توصیف کرده است. در اوایل هجرت، افریقیه در اختیار دولت بیزانس بود و ساکنان آن را قبایل بربر و اعقاب مهاجرین خارجی تشکیل می‌دادند. اعراب بعد از ۵۰ق، که شهر قَیرَوان بنا شد، بر این منطقه استیلا یافتند.