کلاغ (فیلم 1356)
فیلم بلند سینمایی به کارگردانی بهرام بیضایی، تولید سال 1356. نقش‌های اصلی فیلم را حسین پرورش و پروانه معصومی بازی کرده‌اند و تهیه‌کننده‌‌ی فیلم بهمن فرمان‌آرا بوده است. شاید بتوان کلاغ را با دیگر اثر سینمایی بهرام بیضایی، شاید وقتی دیگر، مقایسه کرد که 10 سال بعد (1366) ساخته شد و قصۀ آن دربارۀ هویت گم‌شدۀ آدمهاست. محور اصلی کلاغ نیز جست‌وجوی قهرمان داستان و دیگر نقش‌های اصلی فیلم برای یافتن هویّت و نشانی گمشده‌ای است که عکسش در روزنامه چاپ شده است. بیضایی فیلم کلاغ را پس از ناکامی در ساختنِ «حقایق دربارۀ لیلا دختر ادریس» (که فیلمنامه‌اش چاپ شده) ساخت. طرح فیلم بر اساس همان الگویِ هیجانی-اجتماعی است که برای حقایق دربارۀ لیلا دختر ادریس ابداع کرده بود، ولی در کلاغ برای عبور از سانسور و فراگیرتر کردنِ ارجاع، از تلخیِ روایت کاست. کلاغ در ششمین جشنواره جهانی فیلم تهران (24 آبان تا 6 آذرماه 1356) به نمایش درآمد و پس از آن به دلیل وقوع انقلاب اسلامی فرصت نمایش عمومی نیافت و تنها در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب از تلویزیون پخش شد.
خلاصۀ داستان
اصالت در جست‌وجوی موضوعی برای یك برنامه‌ی تلویزیونی توجهش به یك آگهی در روزنامه‌ی عصر جلب می‌شود كه در آن اعلام شده است دختر جوانی گم شده و یابنده با نشانی مندرج در آگهی تماس بگیرد. عكس دختر گم شده به نظر اصالت آشنا می‌آید، و می‌كوشد به یاد بیاورد كه او را كجا دیده است. شب هنگام آسیه به دوره‌ی هفتگی همكاران می‌رود و موضوع دختر گم شده را به طور شوخی‌آمیز مطرح می‌كند. آسیه معلم مدرسه‌ی كر و لال‌هاست و در منزل خاطرات مادرشوهرش را می‌نویسد، كه از خانواده‌ای اصیل و متجدد بوده است. اصالت به نشانی داده شده در آگهی می‌رود و متوجه می‌شود كه نشانی مربوط به سی سال پیش است. آسیه نیز به موضوع دختر گم شده علاقه نشان می‌دهد. همكاران اصالت موفق می‌شوند با یك تلفن جعلی او را برای تهیه‌ی گزارشی از آلودگی هوا بكشانند. مادر در نقل خاطرات خود آسیه را به دوره‌ای دور می‌برد. به دیدار مكان‌ها و مردمی كه دیگر وجود ندارند. مادر در جوانی نامزدش را از دست داده و او به ازدواجی كوتاه و بی‌عشق تن در داده، و اصالت را كه فرزندخوانده اش است، در شلوغی زمان جنگ در بیمارستان یافته است. چندی بعد مادر با شنیدن خبر دروغ پیدا شدن دختر گم شده منقلب می‌شود. آسیه هم كه حس می‌كند میان همه‌ی آن‌چه كه او را احاطه كرده رابطه‌ای هست به جست‌وجو می‌پردازد و در اتاق مادر عكس دختر گم شده را می‌یابد و كشف می‌كند كه گم شده، جوانی مادر است.
برخی از بازیگران و عوامل تولید
نویسنده: بهرام بیضایی
تهیهکننده: بهمن فرمان‌آرا
تدوینگر: بهرام بیضایی
فیلمبردار: مهرداد فخیمی
آهنگساز: شیدا قراچه‌داغی
چهرهپرداز: فرهنگ معیری
بازیگران: پروانه معصومی؛ حسین پرورش؛ آنیك شفرازیان؛ منوچهر فرید؛ جمشید لایق؛ محمد مطیع؛ شهرام گلچین؛ میراحمد ایروانلو؛ آقاجان رفیعی؛ سامی تحصنی