آرامگاه ملا حسن کاشی
| آرامگاه ملاحسن کاشی | |
|---|---|
| نام فارسی | آرامگاه ملاحسن کاشی |
| کشور | ایران |
| استان | زنجان |
| نام‌های دیگر | بقعه‌ی ملاحسن کاشی |
| موقعیت | جنوب سلطانیه و یک کیلومتری گنبد سلطانیه |
| کاربری | مذهبی |
| مشخصات معماری | کوشکی هشت ضلعی، با گنبدخانه‌ای با گنبد دو پوششی در میانه و ایوان‌هایی در چهار ضلع آن |
| زمان ساخت | قرن 10ق |
آرامگاه ملاحسن کاشی
(یا: بقعه‌ی ملاحسن کاشی) بنایی تاریخی مربوط به قرن 10ق در سلطانیه. در سفرنامه‌ی ادیب‌الممالک فراهانی، ملاحسن کاشی (صاحب این مقبره) از علمای دوره‌ی سلطان محمد خدابنده معرفی شده است. در منابع متأخرتر، این بنا را مقبره‌ی ملاحسن کاشی (معروف به شیرازی) دانسته‌اند. بعضی او را از علمای دوره‌ی ایلخانی و برخی دوره‌ی صفوی خوانده‌اند. ماده تاریخ کتیبه‌ی بنا سال ۹۳۷ق را نشان می‌دهد.
بنا کوشکی هشت ضلعی است، با گنبدخانه‌ای با گنبد دوپوششی (که پوششی تزئینی‌ای نیز بر آن اضافه شده) در میانه و ایوان‌هایی در چهار ضلع آن. گنبد بر هسته‌ی چهارگوش مرکزی استقرار یافته و ساقه‌ی نسبتا بلندی دارد. اضلاع بیرونی گنبدخانه به قرینه‌ی مقابل هم، هریک 5.8 و 7.70 متر طول دارند. پوش خارجی گنبد گریوی بلند و پوششی از کاشی دارد. پوشش داخلی گنبد با مقرنس و گچ‌بری تزیین شده است.
براساس منابع موجود، این بنا در باغی مصفا واقع بوده، که امروزه تنها سردر آن در نزدیکی بنای مقبره باقی مانده است. مقبره در جنوب سلطانیه و یک کیلومتری گنبد_سلطانیه قرار دارد. آرامگاه نخست به دستور شاه تهماسب اول در اواخر سلطنت او بنا شد و در زمان فتحعلی شاه تزئینات داخلی بنا که مقرنس‌کاری گچی است به هزینه‌ی عبدالله میرزا دارا (حاکم زنجان) اضافه شدند. این مقبره در اواخر دوره‌ی پهلوی به صورت محدود و در سال 1397 قدری مفصل‌تر مرمت شده است.
مقبره در تاریخ 15 دی 1310 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است.
منابع: