از آستارا تا استارباد
از آستارا تا اِستارباد (book) From Astara to Estarbad
مجموعه‌کتاب 10جلدی در بررسی آثار باستانی و بناهای تاریخی نواحی جنوبی دریای خزر، از آستارا تا گرگان، نوشتۀ منوچهر ستوده. این مجموعه به سفارش انجمن آثار ملی تهیه و تألیف، و بین سال‌های 13۴۵ تا 1380ش توسط همان مؤسسه چاپ و منتشر شده است. شیوۀ کار ستوده در تدوین این مجموعه، بهرهمندی از منابع محلی و مآخذ تاریخی، پژوهشهای میدانی و تصویربرداری از آثار و بناهای تاریخی است. تنظیم مطالب این اثر بر اساس تقسیمات جغرافیایی قدیم است، چنانکه نویسنده در آغاز هر بخش گزارش جغرافیایی آن مکان را آورده و سپس به شرح بناهای تاریخی پرداخته است. پنج جلد نخست این مجموعه که طی 20سال، از سال 1345 تا 1365، تهیه و تألیف و چاپ شده است به معرفی آثار باستانی و تاریخی نواحی ذکرشده اختصاص دارد و پنج جلدی بعدی آن که پژوهش و تألیف و چاپش 15 سال زمان برده، شامل اسناد تاریخی (چون فرمانها، احکام، استشهادنامچهها، قبالهها، نامههای رسمی و وقفنامهها) می‌شود.
گزارش محتوا
جلد نخست به معرفی آثار و بناهای تاریخی بیهپس در گیلان میپردازد که شانزده بخشِ آستارا، گرگانرود، اسالم، تالش دولاب، شاندرمن، ماسال، ماسوله، فومن، کسکر، شفت، تولم، چهارفریضه، موازی، لشتنشا، رودبار و رحمتآباد و عمّارلو را در بر میگیرد. هر یک از بخشها به سه قسمت جغرافیای تاریخی، آثار و بناهای تاریخی، تصاویر و عکسها تقسیم شده است.
در جلد دوم به آثار و بناهای تاریخی شش بخش بیهپیش در گیلان (فارام، خرکام عمّارلو، دیلمان، سیاهکل، لاهیجان و رانکوه) پرداخته شده است.
در جلد سوم به مازندران غربی پرداخته شده که از رودخانۀ سورخانی آغاز می‌شود و به کنارۀ غربی رودخانۀ هراز می‌انجامد و مناطقی چون تنکابن، کلارستاق، کوهستان نور و دشت نور را در بر میگیرد.
جلد چهارم به معرفی آثار و بناهای تاریخی مازندران شرقی (همچون آمل، بابل، علیآباد و ساری) اختصاص دارد.
جلد پنجم که دنبالۀ جلد چهارم است شرح باقی آثار و بناهای تاریخی مازندران شرقی را شامل می‌شود.
جلدهای ششم تا دهم کتاب حاوی اسناد تاریخی گرگان و بیش از پانصد سند تاریخی مربوط به خاندان اشرفی در بهشهر است.