بازاندیشی زبان فارسی

(بازاندیشی زبان فارسی: ده مقاله) عنوان کتابی از داریوش آشوری در آسیب‌شناسی زبان، خط و رسم‌الخط فارسی. در ابتدا با عنوان «بازاندیشی زبان فارسی: نه مقاله»، سال 1372، توسط نشر مرکز (در 174صفحه) منتشر و در سال 1375 در ویراست جدیدش مقاله‌ای بر آن افزوده شد. این مجموعه، مشتمل بر سخنرانی‌ها و مقاله‌‌هایی است که آشوری آن‌ها را طی بیست سال (از اواسط دهه‌ی 1350 تا اواسط دهه‌ی 1370) در مجلات و نشریات مختلفی چون نگین، رودکی، نشرِ دانش، نقدِ آگاه و کلک به چاپ رسانده بوده. در سال 1375 با افزودنِ مقاله‌ی تازه‌ای به این کتاب، نام فرعی آن به «ده مقاله» تغییر یافت. عنوان مقاله‌ی افزوده شده «سرهم‌‌نویسی و جدانویسی» است که پیش‌تر، در همان سال، در مجله‌ی نگاه نشر یافته بود. در بین مقاله‌‌های این کتاب، عنوان یکی از مقاله‌‌ها نیز تغییر کرده است: قدیمی‌ترین مقاله‌‌ی این مجموعه پیش‌تر با عنوان «فارسی دری و فارسی دری‌ وری» در سال 1355 در مجله‌ی نگین چاپ شده که در کتاب عنوانش به «پیرامون نثر فارسی و واژه‌‌سازی» تبدیل شده است.

برخی از مقاله‌های بازاندیشی زبان فارسی بیشتر به جنبه‌ی تاریخی و جامعه‌شناختی مسائل زبان فارسی می‌پردازند و مساله‌ی زبان را در بستر بحران تاریخ و فرهنگ ما بررسی می‌کنند و برخی دیگر چاره‌جویی‌هایی هستند برای بازسازی و نوسازی زبان، زدودن کاستی‌های آن و به کار گرفتن امکاناتش تا بتواند از عهده‌ی بیان اندیشه‌های علمی و فلسفی امروز برآید.

حجم کتاب در ویراست نهایی‌اش 195 صفحه و جز یک «دیباچه»ی مختصر (حاوی تاریخ و آدرس انتشار پیشین مقالات) و «پیش‌گفتار»، شامل مقالات زیر است:

پیرامون نثر فارسی و واژه‌سازی 
پسوند «ایسم» و مساله‌ی برابریابی برای آن در فارسی 
نگاهی دیگر به دگردیسی زبان فارسی 
روح علمی و زبان علمی 
بازاندیشی زبان فارسی 
دگرگونی واژگان فارسی 
چند پیشنهاد درباره‌ی روش نگارش و خط فارسی 
زبان فارسی و کارکردهای تازه‌ی آن 
علم و زبان علمی 
سرهم‌نویسی و جدانویسی

آشوری در این مقالات ضمن بررسی مشکلات و آسیب‌های زبان و رسم‌الخط فارسی در بستر تاریخی و در مواجهه‌ی زبان با دنیای مدرن سعی می‌کند با بازاندیشی و برطرف کردن مشکلات زبانی جامعه‌ی ایرانی، پیشنهادهایی نیز برای برطرف شدن مشکلات و معضلات جامعه‌ ایرانی ارائه کند.

آخرین چاپ این کتاب (نهم) در سال 1397 منتشر شده است.