بیرانوندی

بِیْرانْوندی
بِیْرانْوندی از لهجه‌های گویش لکی، رایج در میان ایل بیرانوند. این لهجه در اراضی پشتکوه و منطقۀ سیلاخور رواج داشت اما به تدریج با مهاجرت این ایل به لرستان، در زمان شاه‌عباس، در اراضی ایلات لُرزبان ماند چگنی، ساکی، مافی، امرایی و کوشکی نیز رواج پیدا کرد. بیرانوندی به دلیل خویشاوندی به گویش باجلانی نزدیک است. منطقۀ گرمسیری بیرانوندها، استان ایلام است و گروهی نیز در دامنۀ کبیرکوه و منطقۀ گرمسیری بهاروند و خرم‌آباد سکونت دارند. ییلاق بیرانوند بخش چغلوندی یا هِرّو بین خرم‌آباد و بروجرد، قسمت‌هایی از راغه و ریمله و اسکین است. در این گویش، نشانۀ جمع alـ/yelـ است. نشانۀ تصغیر ilek است، u پس از صامت به i تبدیل می‌شود، مانند ri «رو». در بیرانوندی با enـ یا anـ اسم فاعل ساخته می‌شود، مانند زمان حال فعل «گفتن» در بیرانوند‌ی با ریشۀ وچ/وش صرف می‌شود.