صحرای تارتارها (کتاب)
عنوان اصلی: Il deserto dei Tartari
رمانی به زبان ایتالیایی نوشته‌ی دینو بوتساتی[۱]. این رمان که در سال 1940 منتشر شد، مهم‌ترین اثر این نویسنده به شمار می‌رود و در فهرست صد کتاب برتر قرن نشریه‌ی لوموند[۲]، در جایگاه بیست و نهم ایستاده است.
طرح داستان
افسر جوانی به نام جووانی دروگو[۳]، برای خدمت در ارتش به پادگانی مرزی در کوهستانی دورافتاده و مشرف به بیابانی خالی از سکنه اعزام می‌شود. دروگو به محض ورود درمی‌یابد که بودن در آن پادگان اتلاف عمر است، با این حال او مجبور است چهار ماه را در آن مکان سپری کند. بعد از گذشت چهار ماه، دروگو مختار است که قلعه را ترک کند ولی مانند بسیاری دیگر از نظامیان، اسیر جذبه‌ی مرموز قلعه می‌شود و همان‌جا می‌ماند تا برای حمله‌ی احتمالی تارتارها آماده باشد، اگرچه هیچ‌کس حمله‌ی این قوم بیابان‌گرد را به چشم ندیده است و همه چیز حاکی از شنیده‌هاست. با این حال، همه‌ی افراد حاضر در پادگان به انتظار روزی نشسته‌اند که بالاخره حمله سر برسد و قلعه شکوت و اهمیت گذشته‌ی خویش را بازیابد.
سال‌ها پشت سر هم سپری می‌شوند و نویسنده با ریتمی کند، زندگی یکنواخت و ملال‌آور دروگو را روایت می‌کند. دروگو از زندگی دوستانش که در شهر زندگی می‌کنند باخبر می‌شود و حسرت می‌خورد، چرا که می‌توانسته مثل آن‌ها شغلی معمول دست و پا کند و زن و فرزند داشته باشد، اما تمام عمرش را در ناحیه‌ای دورافتاده در انتظار هیچ تلف کرده است.
در نهایت، تارتارها واقعاً به سمت قلعه هجوم می‌برند اما در این زمان دروگو بیمار شده و قادر به رهبری اوضاع نیست و به همین دلیل برکنار می‌شود و در میانه‌ی راه بازگشت به خانه می‌میرد.
برخی از خوانندگان، وجه نمادین این اثر را برجسته کرده‌اند و بر تشابه وضعیت دروگو با بسیاری از مردم تأکید کرده‌اند. مردمی که در میانه‌ی راه درمی‌یابند مسیری که در پیش گرفته‌اند به هدف مطلوبشان منجر نخواهد شد با این حال به دلایل مختلف از جمله بزدلی یا ملال، در همان وضعیت باقی می‌مانند و فرصت یگانه‌ی زندگی را از دست می‌دهند.
در سال 1976 اقتباسی سینمایی از این اثر توسط والریو زورلینی[۴] انجام شد که بخش عمده‌ای از صحنه‌های آن، در ارگ بم فیلمبرداری شده بود.