آزمایش هسته ای
آزمایش هسته‌ای (nuclear testing)
انفجار هسته‌ای، برای حصول اطمینان از قدرت و توان تخریبی ابزار آزمون. چنین آزمون‌هایی گرچه در مناطق دورافتادۀ جهان و به‌نحو محرمانه صورت می‌پذیرند، از طریق امواج شوکی لرزه‌ای[۱] به‌آسانی آشکار می‌شوند. نخستین آزمایش‌ها را ایالات متحدۀ امریکا، اتحاد شوروی، و بریتانیا در دهۀ ۱۹۵۰ در جوّ صورت دادند. ۱۴۹ کشور در ۱۹۹۶ پیمان جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای[۲] را امضا کردند (← جنگ‌افزارهای هسته‌ای). این آزمایش‌ها مقادیر عظیمی فروریزۀ پرتوزا تولید کرده است که امروزه هنوز هم فعال‌اند. به‌موجب ممنوعیت آزمایش‌های هسته‌ای مصوب ۱۹۶۳، همۀ این گونه آزمایش‌ها، جز آزمایش‌هایی که در زیر زمین صورت می‌گیرند، ممنوع اعلام شدند. از پایان جنگ جهانی دوم به بعد، حدود ۲هزار مورد آزمایش هسته‌ای صورت گرفته است، که به‌طور متوسط هر نُه روز یک آزمایش صورت پذیرفته است. ایالات متحدۀ امریکا از ۱۹۶۳ تا ۱۹۹۰ بیش از ۲۰۰ آزمایش هسته‌ای محرمانه انجام داد. فرانسه نخستین آزمایش از هشت آزمایش هسته‌ای زیرزمینی برنامه‌ریزی‌شدۀ خود را در سپتامبر ۱۹۹۵ در آبسنگ موروروا[۳]، واقع در پولینزی، صورت داد. این کشور در ژانویه ۱۹۹۶، پس از اجرای شش مورد از این آزمایش‌ها، پایان قطعی برنامۀ آزمایش‌های هسته‌ای خود را اعلام کرد. مدیر این برنامه اذعان کرد که یُد پرتوزا، البته به مقادیری جزئی، به دریای پیرامون آبسنگ موروروا نشست کرده است. درخلال نیمۀ دوم ماه مۀ ۱۹۹۸، هند و پاکستان جمعاً یازده آزمایش هسته‌ای انجام دادند، هند پنج آزمایش و درپی آن پاکستان شش آزمایش. به این ترتیب، خشم و اعتراض فراگیر بین‌المللی را به رهبری پنج قدرت بزرگ هسته‌ای، بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه، و ایالات متحده، برانگیختند. مبارزۀ گروه هشت کشور صنعتی، که تحریم‌های شدید امریکا علیه هند و پاکستان آغازگر آن بود، اعلام تعلیق آزمایش‌های هسته‌ای در اوایل ژوئن همان سال از سوی دهلی و اسلام‌آباد تا حدودی قرین موفقیت شد. کشورهای گروه هشت در ۱۲ ژوئن همان سال در اعتراض به اجرای آزمایش‌های هسته‌ای آن دو کشور اعطای وام‌های غیرانسان دوستانه به آن‌ها را متوقف کردند.