آسپاسیا
آسْپاسیا (قرن ۵پ‌م) Aspasia
ملکۀ زیباروی دورۀ هخامَنِشی. معشوقۀ یونانی کوروش صغیر و سپس همسر اردشیر دوم، شاهنشاه هخامنشی، بود. آسپاسیا اهل کایا از شهرهای ایونی بود که در یک ضیافت شام، کوروش صغیر، فرزند داریوش هخامنشی دوم، عاشق وی شد و همان شب او را به اقامتگاه خود برد. آسپاسیا در جنگ کوناکسا اسیر اردشیر شد. داریوش، پسر اردشیر دوم، در مراسم انتخاب ولایتعهدی سلطنت هخامنشی ـ برابر رسم معمول پارسیان ـ باید هدیه‌ای از پدرش می‌خواست؛ داریوش که عاشق آسپاسیا شده بود، او را از اردشیر طلب کرد و اردشیر با ناخرسندی مجبور شد آسپاسیا را به داریوش بدهد. پس از مدتی، اردشیر که بسیار آزرده‌خاطر بود دستور داد آسپاسیا به معبد آناهیتا در هِگمَتانه (در محل کنگاور کنونی) تبعید شود، تا از پسرش دور باشد. بدین ترتیب آسپاسیا تا پایان عمر نمی‌توانست ازدواج کند. برخی از پژوهندگان تاریخ همین رویداد را سبب‌ساز حوادثی می‌دانند که به‌قتل داریوش دوم انجامید.