باغ دلگشا (شیراز)
باغ دلگشا (شیراز)
از باغ‌های قدیمی، که به‌نظر کارشناسان، از آثار دورۀ آل‌اینجو و آل‌مظفر است. بعضی معتقدند قدمت آن تا دورۀ ساسانی می‌رسد. این باغ پس از آل‌مظفر، در دوره‌های تیموری و صفوی نیز از باغ‌های آباد شیراز بود؛ تا آن‌که در ۱۱۵۰ق در محاصرۀ شیراز از سوی سپاهیان نادرشاه افشار، آسیب دید. در دورۀ کریم‌خان زند، این باغ همراه با دیگر باغ‌های قدیمی شیراز احیا گردید؛ اما باز در دورۀ آقامحمدخان قاجار، بسیار آسیب دید. پس از آن، باغ بارها مرمت شد، و مجدداً روبه ویرانی نهاد، تا آن‌که در ۱۲۳۶ق، رضاقلی میرزا قاجار، ضمن مرمت باغ، عمارت فعلی آن را احداث کرد، و حدود ۱۲۶۰ق، میرزا علی‌اکبر قوام‌الملک، ایوانی با دو ستون سنگی به ضلع جنوبی آن افزود. جوی آبِ مقابل عمارت، سراسر محور میانی باغ را می‌پیماید، که آب قناتی بسیار قدیمی در آن جاری است، و در محوطۀ آرامگاه سعدی در حوض‌خانه ظاهر می‌شود. عمارت باغ، فضای گنبدداری در میانه، و چهار شاه‌نشین در چهار طرف دارد. در قسمت‌هایی از داخل این شاه‌نشین‌ها، تزیینات آینه‌کاری باقی است. بر دیوارهای ایوان ستون‌دار بنا، گچ‌بری‌هایی با نقوش گل‌وبوته دیده می‌شود، و بر سقف چوبی آن نقاشی‌های رنگ‌وروغن از طبیعت وجود داشته، که اکنون از بین رفته است.
این باغ که در بخش شمال شرقی شهر شیراز قرار دارد در سال 1381ش به شمارۀ 912 در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.