صفی الدین ارموی
صفی‌الدین اُرْمَوی (۶۱۳ـ۶۹۳ق)
(نام اصلی: ابوالمفاخِر، عبدالمؤمن بن ابی‌المفاخر یوسف بن فاخر اُرموی) متولد ارومیه، موسیقی‌دان بزرگ ایرانی، خوشنویس، ادیب و عروض‌دان مشهور به اعجوبۀ هنر و پیشرو مکتب منتظمیه (تئوری سیستماتیک). معاصر مستنصر و مستعصم عباسی و «لحاظ»، خواننده خوش‌صدا، بود. او گامی را معرفی کرد که در آن هر اکتاو (هنگام) شامل هفده فاصله بود (گام صفی‌الدین). ابداع دو سازِ زهی را به او نسبت می‌دهند یکی مُغْنی و دیگری نزهة، اولی سازی بین قانون و رباب و دومی مانند سنتور بوده است. از آثار اوست: الادوار فی حل الاوتار (دُورها و مقام‌های موسیقی) که به الادوار معروف است؛ رساله شَرفیه، المیزان فی علم الادوار و الاوزان، الکافی من الشافی فی علوم العروض و القوافی و البدیع، رسالۀ ایقاع، دایرةالبحور و الالحان (الاوزان)، الادوار فی معرفة، و نسب ابعاده و ادوار الایقاع (الادوار فی معرفةالنغم) و الاوتار. الادوار، مشهور صفی‌الدین اُرموی به عربی، در ۶۳۳ق و در پانزده فصل نگارش یافته است و ۱۱۳ سال پس از آن قاضی عمادالدین یحیی بن احمد کاشانی، ادیب و ریاضی‌دان، به‌دستور ابواسحاق اینجو آن را به فارسی ترجمه کرده است. صفی‌الدین پس از سقوط جوینی‌ها و ازدست‌دادن امکانات، ۳۰۰ سکه بدهکار شد و به‌علت ناتوانی در پرداخت آن به زندان افتاد که در نهایت جان سپرد.