حقوق بشر، اعلامیه (فرانسه)
حقوق بشر، اعلامیه (فرانسه) (Declaration of the Rights of Man and the Citizen)
سند تاریخی فرانسه که مقارن انقلاب کبیر فرانسه منتشر شد و روح انقلاب مذکور در آن متجلی بوده و متأثر از افکار ژان ژاک روسوست. این اعلامیه در ۱۷۸۹ به تصویب مجلس ملی فرانسه رسید. حقوق بشر و شهروندان مشتمل است بر حقِ داشتنِ نماینده در قوۀ مقنّنه، تساوی در پیشگاه قانون، تساوی در برخورداری از فرصت‌ها، آزادی بیان و دین، مالیات‌دادن متناسب با توانایی پرداخت، و امنیت اموال. در ۱۹۴۶، این حقوق نیز به آن افزوده شده: تساوی زنان در برخورداری حقوق، حق کار، حق عضویت در انجمن‌ها، حق اعتصاب، حق برخورداری از فراغت، حق تأمین اجتماعی، حق برخورداری از حمایت در سنین پیری، حق آزادی در آموزش و تحصیلات. قبل از اعلامیۀ حقوق بشر در فرانسه، شاه جان[۱] پادشاه انگلستان، منشور مگنا کارتا[۲] (فرمان بزرگ) را امضا و منتشر کرد که به‌موجب آن، پادشاه تضمین می‌کرد حقوق و امتیازات فئودال‌ها و نجیب‌زادگان و اشراف را رعایت کند و آزادی کلیسا را محترم بشمرد. به‌موجب یکی از بندهای این منشور، مقرر شده بود: «هیچ‌کس نباید دستگیر، زندانی، تبعید یا به‌هر نحوی قربانی شود، مگر این‌که توسط افراد هم‌شأن و هم‌طبقۀ خود محاکمه، یا به‌موجب قانون کشوری محکوم گردد». مگنا کارتا شامل یک مقدمه و ۶۳ بند بود که عمدتاً ناظر به رسیدگی به حقوق فئودال‌ها در قرن ۱۳ و نحوۀ اخذ مالیات از ایشان بود که پادشاه این حقوق را به‌رسمیت می‌شناخت. شاه «جان»، با شروع جنگ داخلی، که در ۱۲۱۶م درگرفت، این منشور را ندیده گرفت تا این‌که بالاخره هِنْری سوم در ۱۲۲۵م، داوطلبانه آن را مجدداً تصویب و امضا کرد. در حال حاضر، ۴ نسخۀ اصل مگنا کارتا، که در ۱۲۱۵م امضا شده، موجود است؛ دو نسخۀ آن در موزۀ انگلستان، یک نسخه در کلیسای جامع لینکلن و نسخه دیگر در کلیسای جامع سالزبری[۳] نگهداری می‌شود.