لیست، فرانتس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)

لیسْت، فرانْتْس (۱۸۱۱ـ۱۸۸۶)(Liszt, Franz)

فرانتس لیست Franz Liszt
زادروز	۱۸۱۱م
درگذشت	۱۸۸۶م
ملیت	مجارستانی
شغل و تخصص اصلی	پیانونواز و آهنگ ساز
شغل و تخصص های دیگر	کشیش غیررسمی
آثار	سیزده پویم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها (۱۸۴۸)
گروه مقاله	موسیقی
خویشاوندان سرشناس	کنتس د آگو (همسر)

فرانتس لیست

پیانونواز و آهنگ‌ساز مجار. نابغۀ بی‌همتای پیانو، که در ۱۲سالگی از هنرمندان عرصۀ کنسرت بود؛ بسیاری منتقدان موسیقی و موسیقیدانان او را بزرگ‌ترین پیانیست تمام دوران‌ها دانسته‌اند. آثار احساسی، رُمانتیک، و معمولاً کروماتیک او عبارت‌اند از موسیقی پیانو (اتودهای ترافرازنده، ۱۸۵۱)، مس‌ها و اوراتوریوها، ترانه‌ها، موسیقی ارگ، و یک سمفونی. بسیاری از آثارش در زمرۀ موسیقی برنامه‌ای‌اند؛ او از پیش‌گامان ابداع پوئم سمفونیک است. لیست مهم‌ترین چهرۀ موسیقایی نهضت رُمانتیک برشمرده می‌شد؛ او بر دوران خود و بر قرن بعد نیز تأثیر گذاشته است. تا همین اواخر، شهرت لیست پس از مرگش زیاد نبود؛ شیوۀ زندگی او نگاه‌ها را از موسیقی‌اش منحرف می‌کرد. غالباً اجراهای جدید از سمفونی‌ها و پوئم سمفونیک‌ها، و نیز کار پیانو‌نوازانی همچون لزلی هوارد، آلفرد برِندل، و میخائیل رودی، از او چهره‌ای اندیشمند و جدی در عرصۀ آهنگ‌سازی نشان داده است. لیست ابتدا از پدرش و بعد از کارل چِرنی تعلیم گرفت. در ۱۴سالگی اپرتی به نام دون سانچه را در پاریس، به‌روی صحنه برد. از ۱۸۴۸ تا ۱۸۵۹ در سمت سرپرست موسیقی و رهبر ارکستر در وایمار، مهم‌ترین آثار هکتور برلیوز و ریشارد واگنر را به‌اجرا درآورد. پس از کناره‌گیری از کار، در رم مستقر شد و به مذهب، عشق اولیۀ خود، روآورد و در ۱۸۶۵ یک کشیش غیررسمی شد (و عنوان آبه را اختیار کرد). برای اجرای کنسرت‌های خود، تنظیم‌های استادانه‌ای از آثار ارکستری بتهوون، شوبرت، و واگنر برای پیانو ساخت. در ۱۸۲۷ پدرش درگذشت و او را نزد مادربزرگ پدری‌اش به پاریس فرستادند، که بر تحصیل او سرپرستی کرد. لیست در پاریس ماند، و پس از یک دوره عرفان‌گرایی مذهبی تحت تأثیر فلیسیته دو لامنه، در مقام نوازندۀ پیانو شهرت و موفقیت عظیمی به‌دست آورد، ضمن این‌که رفتار مبالغه‌آمیز او بر روی صحنه تقریباً به اندازۀ تکنیک گیج‌کننده‌اش در این موفقیت نقش داشت. در پاریس با رُمانتیک‌هایی همچون برلیوز، شوپن، پاگانینی، و ژرژ ساند ارتباط داشت و در ۱۸۳۳ با کنتس د آگو رابطه نزدیک برقرار کرد. آنان در ۱۸۳۵ برای زندگی به ژنو، رفتند و در آن‌جا دخترشان، بلاندین، به‌دنیا آمد، و پس از او نیز در ۱۸۳۷ دختر دیگرشان، کوزیما (ابتدا همسر هانس فون بولو و بعد همسر ریشارد واگنر)، در کومو زاده شد.

ازجمله آثار اوست: ارکستری: سیزده پوئم سمفونیک برای ارکستر، ازجمله پرلودها (۱۸۴۸). آوازی و ارگ: ۵۵ ترانه؛ فوگ برمبنای حروف کلمۀ باخ؛ فانتزی (۱۸۸۵) و فوگ برمبنای آد نُس، آد سالوتارِم اوندام. پیانو: دو افسانه، رویای عشق (سه نکتورن، در‌اصل ترانه)، بیست راپسودی مجار.

 

---