دورر، آلبرشت (۱۴۷۱م ـ۱۵۲۸)

دورِر، آلبرِشت (۱۴۷۱م ـ۱۵۲۸)(Durer, Albrecht)

تابلوي شهسوار، مرگ و شيطان، اثر آلبرِشت دورِر

تابلوي شهسوار، مرگ و شيطان، اثر آلبرِشت دورِر

تابلوي شهسوار، مرگ و شيطان، اثر آلبرِشت دورِر

هنرمند آلمانی. شخصیت پیشگام رنسانس در شمال اروپا بود. در طراحی بسیار مهارت داشت و شاگرد پرشور طبیعت نیز بود. اسلوب‌های کنده‌کاری لوح چوبین و باسمه‌سازی را در حد کمال می‌دانست، و مجموعه‌های چاپی بسیاری پدید آورد؛ مجموعۀ چاپنقش‌های چوبیِ کتاب مکاشفات (۱۴۹۸م)، و چاپنقش‌هایی بر لوح مسی، ازجمله شهسوار، مرگ، و شیطان (۱۵۱۳)، ومالیخولیا (۱۵۱۴)، از آن جمله‌اند. گسترۀ نقاشی‌هایش، نقاشی‌های محرابی، تک‌چهره‌هایی بادقت در جزئیات، و چندین خودنگاری را دربر می‌گیرد. دورِر نخست نزد پدرش که طلاساز بود، و سپس در ۱۴۸۶م نزد میکائیل وُلگِموت (۱۴۳۴ـ۱۵۱۹م)، نقاش و حکاک چوب و صاحب کارگاهی بزرگ در نورنبرگ، شاگردی کرد. در ۱۳سالگی تک‌چهرۀ خود را در آینه طراحی کرد، که نخستین خودنگاری در تاریخ هنر اروپا، و بازتابی از نبوغ هنری اوست. از ۱۴۹۰م سفر به بسیاری از شهرها و مراکز هنری اروپا را درپیش گرفت، و هنر ایتالیا و هلند را بررسی کرد. در ۱۴۹۴م در نورنبرگ با اَگنس فرای، دختر موسیقی‌دانی موفق و ثروتمند، ازدواج کرد و در پاییز همان سال برای نخستین‌بار به ایتالیا رفت که حاصل آن مجموعه‌ای اتودهای آبرنگ از منظره است. در ۱۵۰۵ـ۱۵۰۷ بار دیگر به ایتالیا سفر کرد، و در ونیز اقامت گزید؛ این سفرها در زندگی هنری‌اش بسیار تأثیرگذار بود. دورر از یک‌سو از هنرمندانی همچون مانتنیا، پولّایوئولو و خانوادۀ بلّینی تأثیر گرفت، و از سوی دیگر دانش هنرمندان رنسانس، شوری در وی برانگیخت که موجب شد تا درک او از زیباییِ آرمانی متحول شود و از واقع‌گرایی پرتفصیلِ پیشین خود فاصله گیرد. در هنر دورر، بین روحیۀ گوتیک و صنعتگری شمال اروپا از یک‌سو، و جهان‌نگری عقلانی و گسترده از سوی دیگر، تعادل ـ و گاه تعارض ـ برقرار است. پانزده باسمۀ چوبی بزرگ کتابمکاشفه، که با متن آلمانی و لاتین در ۱۴۹۸م منتشر شد، شاهکارهایی در هنر گوتیک‌اند؛ عبوس و پرازدحام و در عین حال به‌طرز شگفت‌آوری بدیع. تابلوی زندگی مریم عذرا که حاصلِ دومین مسافرت دورر به ایتالیا است، با فضایی گشاده و نوین در ترکیب‌بندی، هنر بلّینی را تداعی می‌کند. نبوغ هنری دورر اصالتاً در آثار خطی‌اش تجلّی می‌یابد، و گراوورهای مسی، حکاکی‌های لوح چوبین، و طراحی‌هایش، مشهورترین و تأثیرگذارترین آثار اوست. شاهکارهایش در حکاکی خطی عبارت‌اند از سرنوشت (۱۵۰۰)، آدم و حوا(۱۵۰۴)،اسب بزرگ، واسب کوچک (۱۵۰۵، اتودهایی از تناسبات اسب)، اثر بزرگ مالیخولیا (۱۵۱۴؛ که نشان‌دهندۀ عطش‌‌ پایان‌ناپذیر و اقناع‌نشدۀ همتای شمالی لئوناردو در دانش‌پژوهی است)، و شهسوار مرگ، و شیطان (۱۵۱۳). نیز مصیبت بزرگ (۱۴۹۸ـ۱۵۱۰م)، و مصیبت کوچک (۱۵۰۹ـ۱۵۱۱) مجموعه‌های نظرگیری از حکاکی‌های لوح چوبینِ اوست. طراحی‌هایش از تک‌چهره، و اتودهایش از حیوانات و گیاهان، ازجمله خرگوش، و تودۀ علف (آلبرتینا) نمونه‌هایی کم‌نظیرند. نقاشی، هیچ‌گاه در رأس اشتغالات هنری دورر قرار نداشت، گرچه خودنگاری‌هایش (۱۴۹۳م؛ لوور)، (۱۴۹۸م پرادو)، و (۱۵۰۴؛ مونیخ) جایگاهی شامخ در میان آثارش دارند، و نقاشی آدم و حوا، در موزۀ پرادو دستاورد زیبایی است از اتودهایش در هنر ایتالیا. آثارش شماری از نقاشی‌های محرابی را دربرمی‌گیرد، که از آن میان تابلوهای پرستش تثلیث (۱۵۱۱؛ وین)، ستایش مجوسان (۱۵۰۴؛ موزۀ اوفیتسی)، و چهار حواری۳۴ (۱۵۲۶؛ مونیخ) درخور ذکرند. سه کتاب به‌ترتیب دربارۀ اندازه‌گیری و ژرفانمایی (۱۵۲۵)، استحکامات و شهرسازی (۱۵۲۷)، و تناسب اندام انسان (۱۵۲۸)، از آخرین آثارش به‌شمار می‌روند.

 

---