لیپی، فرافیلیپو (ح ۱۴۰۶ـ۱۴۶۹م)
لیپّی، فرافیلیپّو (ح ۱۴۰۶ـ۱۴۶۹م)(Lippi, Fra Filippo)
نقاش فلورانسی[۱]. از برجسته‌ترین آثارش، دیوارنگاره[۲]هایی از زندگی استفانوس قدیس[۳] و قدّیس یحیای تعمیددهنده[۴] (۱۴۵۲ـ۱۴۶۶م؛ کلیسای جامع پراتو[۵]) درخور ذکرند، که در آن‌ها در نحوۀ استفاده از ژرفانمایی[۶] و گروه‌بندی پیکره‌ها، تأثیر مازاتچو[۷] مشهود است. همچنین نقاشی‌های محرابی[۸] بسیاری با تصویر حضرت مریم نقاشی کرد. لیپی در فلورانس به‌دنیا آمد، و از حمایت خاندان مدیچی[۹] برخوردار بود. جورجو وازاری[۱۰]، نقاش و زندگی‌نامه‌نویس، در زندگی‌نامۀ هیجان‌انگیزی دربارۀ او، نقل می‌کند که چگونه در دهۀ ۱۴۵۰م به جرم ربودن راهبه‌ای (مادر فرزندش فیلیپّینو لیپّی[۱۱]) به دادگاه کشانده شد. لیپّی از نوجوانی به سلک راهبان کَرْمِلی[۱۲] پیوست؛ نخستین‌بار در ۱۴۳۱م از او با عنوان نقاش یاد شده است. در ابتدا هنرش را براساس شیوۀ مازاتچو صورت بخشید. به اتهام تقلّب، دو مقام را در کلیسا از‌دست داد. پس از آن‌که مورد عفو قرار گرفت، پیش‌نماز دیر سانتا مارگریتا[۱۳] در پراتو[۱۴] شد. آن‌گاه با راهبه‌ای با نام لوکرِتسیا بوتی[۱۵] از دیر گریختند، و از او صاحب دو فرزند شد. پس از آن‌که با وساطت خانوادۀ مدیچی عفو گردید، ازدواج آنان مشروعیت یافت. دیوارنگارۀ مرگ استفانوس قدیس[۱۶]، در کلیسای جامع پراتو نمونۀ گزیده‌ای از آثار اوست، که در پس‌زمینۀ آن تک‌چهرۀ خود و رقص سالومه[۱۷] را نیز گنجانده است. سال‌های پایانی زندگی را در اسپولِتو[۱۸] گذراند و در آن‌جا همراه با شاگردش راهبْ دیامانته[۱۹]، دیوارنگاره‌های زندگی مریم عذرا را برای کلیسای جامع شهر ساخت. نیز تخته‌نگاره[۲۰]های بسیاری پدید آورد، و در نقاشی‌هایش از مریم مقدّس (که تا حدی وام‌دار فرا آنجلیکو[۲۱] بودند) آن زیبایی حسرت‌باری را خلق کرد که آرمان بسیاری از استادان فلورانسی قرن ۱۵م شد.