ماتیس، هانری (۱۸۶۹ـ۱۹۵۴)

هانری ماتیس Henri Matisse
زادروز	۱۸۶۹م
درگذشت	۱۹۵۴م
ملیت	فرانسوی
شغل و تخصص اصلی	نقاش
شغل و تخصص های دیگر	مجسمه ساز و تصویرگر
آثار	اتاق قرمز (۱۹۰۸ـ۱۹۰۹؛ ارمیتاژ، سن پترزبورگ)؛ ایرانی، بازگشت به تاهیتی (۱۹۳۰، موزه هنرهای معاصر تهران)
گروه مقاله	نگارگری و مجسمه سازی جهان

هانری ماتیس

ماتیس، هانری (۱۸۶۹ـ۱۹۵۴م)(Matisse, Henri)

نقاش، مجسمه‌ساز، و تصویرگر فرانسوی. از اصلی‌ترین شخصیت‌های نوآور هنر آغاز قرن بیستم بود. در شکل‌گیری فوْویسم سهم بسزایی داشت، و بعدها سبکی پدید آورد که خطوط مارپیچ قوی، طرح‌های دوبُعدی، و رنگ‌های درخشان از مشخصه‌های آن بودند. رقص (۱۹۱۰م؛ ارمیتاژ، سن‌پترزبورگ)، نمونۀ شاخصی از این دسته آثار اوست. کارهای بعدی‌اش کاملاً انتزاعیاند، ازجمله کلاژهایش از شکل‌های کاغذی رنگی (گواش دکوپه). با تأثیر از امپرسیونیسم و سپس پُست‌‌امپرسیونیسم، در ۱۹۰۵م سبک فوویستی خود را با رنگ‌هایی قوی و گویا پروراند. از کوبیسم و دیگر گونه‌های پُرسروصدای هنر مدرن تا حد زیادی برحذر ماند و بر جلوه‌های تزیینی رنگ و خط و فرم تکیه کرد؛ تابلوی اتاق قرمز (۱۹۰۸ـ۱۹۰۹م؛ ارمیتاژ، سن‌پترزبورگ)، نمونه‌ای است از این دست.

ماتیس از اوایل ۱۸۹۹م، به مجسمه‌سازی نیز رو آورد، و در سال‌های بعد با حجم‌نمایی آزاد و نامتعارف طبع‌آزمایی کرد. مجموعۀ نقش‌برجستۀ مفرغی با نام پُشت (۱۹۰۹ـ۱۹۲۹م)، از مشهورترین مجسمه‌های اوست. در مقام یک گرافیست، باسمۀ تیزابی، لیتوگراف، و گراوورهای چوبی را پدید آورد، ازجمله چاپنقش سنگی ایرانی، بازگشت به تاهیتی (۱۹۳۰م، موزۀ هنرهای معاصر تهران)؛ نیز برای اشعار مالارمه، اولیس اثر جیمز جویس، و کتاب‌های دیگر تصویرسازی کرد. طراحی صحنه و لباس بالۀ روس دیاگیلف را نیز برعهده گرفت. نیز نمازخانۀ دومینیکن‌ها را در وانس، حوالی نیس، طراحی کرد و ساخت؛ این بنا که در ۱۹۵۱م در زمرۀ اماکن مقدس درآمد، از آثار مهم متأخر است که در آن، یک درون‌خانۀ مذهبی به‌شیوه‌ای کاملاً مدرن تزیین شده است.

ماتیس حدود ۱۹۱۰م، شیفتۀ ظرافت‌های خیره‌کنندۀ هنر ایرانی شد، و با پروراندن هماهنگی رنگی، و سادگی تزیینی خطوط و سطوحِ این هنر، از کوبیسم، مکتبی که پس از فوویسم نامش بر سر زبان‌ها افتاد، دوری گزید و هرگز مجذوب آن نشد. چند سالی به گوشه‌وکنار جهان سفر کرد و در ۱۹۱۷م در نیس اقامت گزید، و نقاشی‌اش را به کشیدن درون‌خانه‌های مدیترانه‌ای، نقش اشیا، و زنان حرمسرا، منحصر ساخت. ایجاز بسیار، رنگ‌های درخشان، و استفادۀ آزادانه از نقوش پارچه‌ها به‌منزلۀ عنصر فرعی تزیینی، مشخصۀ آثار متأخر اوست.

 

---

اتاق قرمز، اثر هانری ماتيس