انتخابات
انتخابات (election)
فرآیند برگزیدن شخصی برای عهده‌داری منصبی عمومی از طریق رأی‌گیری. اشاعۀ گستردۀ انتخابات در دنیای امروزی از پیدایش تدریجی دولت نماینده در اروپا و امریکای شمالی از قرن ۱۷ سرچشمه می‌گیرد. انتخابات وسیله‌ای است که مردم با توسل به آن با رأی‌دادن به نامزدها یا احزاب، دست به گزینش رهبران و گردانندگان امور جامعه می‌زنند تا این منتخبان به نمایندگی از جانب آن‌ها به ادارۀ امور و حل‌وفصل مسائل مطابق با خواست و دیدگاه اکثریت رأی‌دهندگان بپردازند. انتخابات درست مستلزم آزادی احزاب و افراد و حفظ حقوق اقلیت است. در دموکراسی‌ها، انتخابات دوره‌ای است و مطابق قوانین، هرچند مدت، که قانون معیّن کرده است، برگزار می‌شود تا عملکرد منتخبان قبلی از سوی مردم ارزیابی و قبول یا رد شود. معمولاً احزاب و افرادی که ۵۰ درصد یا بیشتر از آراء مأخوذه را به‌دست آورند، منتخب مردم شناخته می‌شوند، اما چنانچه درصد رأی آن‌ها کمتر باشد، دور دوم انتخابات برگزار می‌شود و هرکس که تعداد بیشتری رأی به‌دست آورده باشد، برندۀ آن انتخابات است. بعضاً انتخابات فقط یک مرحله‌ای است و دارندگان بالاترین نصاب آرا، ولو کمتر از ۵۰ درصد، مستقیماً برگزیده می‌شوند. یکی از شرایط مهم انتخابات آزاد، رأی‌گیری مخفیانه است. در دولت‌ـ‌‌‌شهرهای یونان باستان، گاه مصادر امور با رأی مستقیم و علنی معدودی از شهروندان مذکر، آزاد و ثروتمند انتخاب می‌شدند و در جمهوری قدیم روم، قضات و هیئت‌های قضایی را اتباع آزاد آن کشور برمی‌گزیدند. انتخابات انگلستان از قرن ۱۳م رواج داشته است. رأی‌گیری مخفی از ۱۸۷۲ معمول شد و زنان از ۱۹۲۸ صاحب حق رأی شدند. در ایران پس از امضای فرمان مشروطه (۱۲۸۵ش)، مظفرالدین‌شاه طی فرمانی بر تأسیس مجلس منتخبین ملت تأکید و در ۱۷ شهریور همان سال نظام‌نامۀ انتخابات را توشیح کرد. اولین انتخابات، که جنبۀ صنفی داشت، ۱۴ مهر ۱۲۸۵ در تهران برگزار شد. در ۱۵ مهر ۱۳۴۱ هیئت دولت ایران طرح حق رأی زنان را تصویب کرد. در شش بهمن ماه، طی رفراندمی که برای تأیید اصلاحات پیشنهادی شاه برگزار شد، زنان ایرانی، نخستین‌بار به پای صندوق‌های رأی رفتند. در ۲۶ شهریور ۱۳۴۲، در انتخابات دورۀ ۲۱ مجلس شورای ملی، نخستین‌بار، ۶ زن ایرانی به مجلس راه یافتند. بعد از انقلاب و تأسیس جمهوری اسلامی، نام مجلس منتخبان ملت به مجلس شورای اسلامی تغییر کرد، اما حق رأی زنان محفوظ ماند، بعدها سن رأی‌دهندگان به ۱۵سالگی تقلیل یافت. انتخابات ایران با نظارت استصوابی شورای نگهبان، توسط وزارت کشور برگزار می‌شود.