بلوغ (حقوق)
بُلوغ (حقوق)
(در لغت به معنای رسیدن، و مرحلۀ تکامل جنسی در موجودات زنده) بلوغ در شرع و بنابر مشهور در دختران رسیدن به سن نُه سال (و به نظر برخی فقها سیزده سال) تمام قمری و در پسران رسیدن به سن پانزده سال تمام قمری است و تا پیش از آن سن، صغیر محسوب می‌شوند. علامت بلوغ شرعی در پسران احتلام (خارج‌شدن منی) و در دختران حیض (عادت ماهانه) است. شخص تا بالغ نشود مکلف نبوده معاملات او نیز صحیح نیست، ولی بسیاری از فقها معاملۀ نابالغ ممیز را در امور کم‌قیمت، صحیح دانسته‌اند. در اصطلاح حقوق، بلوغ رسیدن به سنی است که معمولاً در آن انسان رشد عقلانی لازم را پیدا می‌کند و اهلیت انجام معاملات و اعمال حقوقی را می‌یابد، مگر این‌که جنون یا عدم رشد (سَفَه) او در دادگاه ثابت شود. البته به صرف آن‌که شخصی به سن بلوغ رسیده باشد نمی‌تواند در اموال خود تصرف کند، مگر آن‌که رشد او نیز به اثبات برسد. قبل از انقلاب اسلامی، سن بلوغ برای پسران و دختران هجده سال تمام شمسی بود و هرکس که به این سن می‌رسید می‌توانست مستقلاً در اموال خود تصرف کند و هرگونه معامله‌ای را انجام دهد. هم‌اکنون محاکم و ادارات دولتی با استناد به این قانون سن بلوغ را از سن رشد تفکیک کرده‌اند و رسیدن به سن هجده سال شمسی را امارۀ بلوغ می‌دانند، به استثنای سن ازدواج. به‌موجب مصوبۀ مجمع تشخیص مصلحت نظام در ۱۳۸۱ش، سن بلوغ قانونی برای ازدواج در پسران پانزده سال و برای دختران سیزده سال تمام شمسی تعیین شده است و ازدواج قبل از رسیدن به این سن را موقوف به اذن ولی و موافقت دادگاه دانسته‌اند.