تبخیر

تَبخیر (vaporization)

تبدیل مواد مایع یا جامد به گاز یا بخار. اگرچه اغلب مواد ابتدا از جامد به مایع و سپس از مایع به گاز تبدیل می‌شوند، بعضی از مواد مستقیماً از حالت جامد به حالت گاز تبدیل می‌شوند. این فرآیند را تصعید می‌نامند. هنگامی که به مایعی که به نقطۀ جوش رسیده است گرما بدهیم و فشار را ثابت نگه داریم، مولکول‌های مایع انرژی کافی برای غلبه بر نیروهای بین‌مولکولی در حالت مایع را پیدا می‌کنند و به‌صورت مولکول‌های مجزای بخار از سطح مایع می‌گریزند تا تبخیر کامل شود. تبخیر در نقطۀ جوش را جوشش می‌نامند. هنگام تبدیل مایع به گاز، نقطۀ جوش مایع ثابت می‌ماند. برای تبخیرِ مقدار معینی از هر مایع باید مقدار خاصی گرما به آن مایع داد. این مقدار گرما را گرمای نهان تبخیر ماده می‌نامند. مایعات در دمایی پایین‌تر از نقطۀ جوش نیز تبخیر می‌شوند. هنگامی که سطح مایع در معرض هوای آزاد باشد، تبخیر در هر دمایی صورت می‌گیرد، اما هرگاه مایع در فضایی بسته باشد و مقدار آن بیشتر از مقدار لازم برای اشباع آن فضا باشد، به‌زودی بین مولکول‌های بخاری که از سطح مایع جدا می‌شوند و مولکول‌هایی که به سطح مایع باز می‌گردند، تعادل برقرار می‌شود. تغییر دما ممکن است این تعادل را بر هم بزند. مثلاً، افزایش دما سبب افزایش فعالیت مولکول‌ها در سطح مایع می‌شود و درنتیجه آهنگ تبخیر افزایش می‌یابد. هنگامی که دما، در این مقدار جدید، مدتی کوتاه ثابت بماند تعادل به‌سرعت برقرار خواهد شد.