خط
خط
مجموع نشانه‌ها دربرگیرندۀ حروف و علایم که برای تحریر در یک زبان به‌کار می‌رود. خط، تولید دوبارۀ زبان است و بیش از ۲۰هزار سال قدمت دارد. خط یا شکل مناسب نوشتار، صورتی خاص از ذخیرۀ اطلاعات است که هدفی را محقق می‌کند. تمامی خطوط، یا اندیشه‌نگارند یا آوانگار؛ خط آوانگار پیچیده‌تر از خط اندیشه‌نگار است؛ اما این تقسیم‌بندی مطلق نیست. فرآیند طولانی و تکاملی خط هرگز مستقیم و یک‌دست نبوده است و جوامع به تناسب نیازشان آن را برگزیده‌اند. خط تمدنی جدید یا گونه‌ای تازه از اجتماع را پدید نمی‌آورد، اما جامعه را قادر می‌سازد گونه‌ای جدید از ذخیره‌سازی اطلاعات را بیافریند. نوشتار زمانی موجودیت می‌یابد که بر روی ماده‌ای خاص نوشته شود. در طول تاریخ برای تأمین این نیاز از وسایل و مواد گوناگونی استفاده شده است، همچون سنگ، چوب، فلز، پوست حیوانات، برگ درخت، استخوان، موم، ابریشم، پنبه، کاغذ و جز آن. بسیاری از خطوط باستانی به این سبب باقی مانده‌اند که بر روی سنگ، یا مواد ماندگاری مانند لوحه‌های گِلی پخته نوشته شده بودند. اهمیت خط از این‌روست که مبدأ تاریخ ملت‌ها را به دو گروه تقسیم می‌کند: گروه دارای خط، و گروه فاقد خط. شرق نزدیک در دوران باستان دو خط مهم، خط میخی و خط هیروگلیف (به‌معنای مقدس), را به جهان ارمغان داده است که از نخستین خط‌ها بودند. خط الفبایی سامی نیز در شرق نزدیک به‌وجود آمد. شرق باستان مهد تمدن‌های گوناگون و نقطۀ تلاقی فرهنگ‌های مختلف بوده، و اروپا در اختراع خط، دنباله‌روی شرق باستان بوده است. در اواخر هزارۀ دوم پیش از میلاد خط الفبایی سامی ابداع شد که ساده‌تر و روان‌تر بود، و نظامی به‌بار آورد که امکان گسترش وسیعی را فراهم ساخت. کتیبۀ فنیقی سنگ مزار اهرام شاه بابل، قدیمی‌ترین و خواناترین متن با خط الفبای سامی است. خط اوستایی، از مهم‌ترین خطوط ایرانِ باستان به‌شمار می‌رود که به خط آرامی شباهت دارد، و در تحریر کتاب دینی زردشتیان به‌کار رفته، و از کامل‌ترین خطوط دنیاست. خط مذکور براساس الگوی سامی از راست به چپ نوشته می‌شد و به نام‌های دین دبیره، دین دبیریه و دین فیره هم مشهور شد. خط مانوی تحول بزرگی در کتابت زبان‌های ایرانی به‌وجود آورد. خط‌های منشعب از آرامی عبارت‌اند از خط مانوی، خط سغدی، خط اویغوری، خط ترکی باستان، و خط‌های مغولی.