فضیل بن عیاض (۱۰۵ـ۱۸۷ق)
فُضَیْل بن عِیاض (۱۰۵ـ۱۸۷ق)
محدث و صحابی امام جعفر صادق (ع). علما او را به صفات و ثاقت و جلالت قدر ستوده‌اند. در سمرقند به‌دنیا آمد و در ابیورد پرورش یافت. سپس برای فراگیری علم و دانش به حجاز رفت و سرانجام در مکه سکونت گزید. مشهور است که در جوانی راهزنی می‌کرد، اما بعدها با شنیدن آیاتی از قرآن در مورد توبه و بازگشت به‌سوی خدا، متنبه شد و توبه کرد. پیش از سکونت در مکه به کوفه رفت و به استماع حدیث پرداخت. جمعی از محدثان ازجمله امام شافعی، ابن المبارک، و احمد بن یونس از وی حدیث نقل کرده‌اند. فضیل نسخه‌ای از احادیث امام صادق (ع) را تألیف کرده است.