ربیع بن یونس (۱۱۱ـ بغداد ۱۶۹ق)

ربیعِ بن یونس (۱۱۱ـ بغداد ۱۶۹ق)

(ربیع بن یونس بن ابی فَرْوه؛ ربیعِ حاجب) وزیر دولت عباسیان. نیای بزرگ او، ابوفروه کیسان، که از مردم الخلیل بود در خلافت عثمان به مدینه رفت و عثمان او را به غلامی خرید و به گورکنی واداشت. پدرش از نویسندگان زندیق شمردۀ عرب بود و با کسانی چون بشّار بن بُرد و ابن ‌مقفّع و حمّاد راویه و حماد عَجرَد دوستی و نشست و برخاست داشت. ربیع که به خردمندی و دوراندیشی پرآوازه بود، نخست حاجب (وزیر دربار) منصور عباسی (دوانیقی) بود. در ۱۵۴ق، که ابوایوب موریانی درگذشت خلیفه او را به وزارت خویش گزید. مهدی عباسی ربیع را از وزارت برکنار کرد، ولی وی در خلافت مهدی در آسایش می‌زیست. ‌هادی او را سرپرست دیوان‌ها کرد، اما دیری نگذشت که بر اثر سخن‌چینی دشمنان ربیع، او را به زهر کشت. ربیع را به بخشندگی ستوده‌اند. قطیعه‌الربیع، از محلات بزرگ بغداد، منسوب به ربیع بوده که منصور آن را به اقطاع او داده بود.