مافی
مافی
طایفۀ کُرد ایران، از طوایف لک، ساکن قزوین و کرمانشاه. اینان تا دورۀ زندیه در کاوردان و گیلان غرب از نواحی استان کرمانشاه سکونت داشتند و در ۱۱۶۷ق به محمدخان زند پیوستند و از طریق او به خدمت کریم‌خان درآمدند و در بسیاری از جنگ‌های او با مخالفان شرکت کردند. مافی‌ها در سال‌های بعد به شیراز انتقال یافتند و پس از مرگ کریم‌خان در ۱۱۹۳ق، به خدمت زکی‌خان زند پیوستند و نقش ارزنده‌ای در تثبیت حکومت او ایفا کردند. زکی‌خان پس از چندی به خوانین مافی بدگمان شد و در جریان سفر جنگی اصفهان، درصدد قتل آنان برآمد، اما خان‌علی‌خان مافی به نیت او واقف شد و به‌همراه چند نفر دیگر از خوانین او را در ایزدخواست به‌قتل رسانید. مافی‌ها تا انقراض زندیه، در شمار نیروهای مؤثر دولت صفویه بودند و پس از آن به آقامحمدخان قاجار پیوستند. او نیز بسیاری از مافی‌ها را به ناحیۀ قزوین انتقال داد. جمعیت مافی‌های قزوین در آغاز سلطنت ناصرالدین‌شاه بیش از ۱۰۰۰ خانوار بود. اغلب اینان در بشاریات و فشگلدره و همچنین قزوین سکونت داشتند و ۲۰۰ خانوار آنان نیز در اطراف شرق قزوین به چادرنشینی روزگار می‌گذرانیدند. امروزه همۀ مافی‌ها یکجانشین هستند و محمدنظرخان مافی، در جنگ‌های حسنعلی‌میرزا شجاع‌السلطنه با خوانین شورشی خراسان در ۱۲۳۲ق، شرکت داشت. قنبرعلی‌خان مافی، در لشکرکشی محمدشاه به هرات در ۱۲۵۳ق از فرماندهان قوای دولت ایران بود. حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه فرزند شریف‌خان مافی، از رجال بزرگ دورۀ ناصری و مظفری و یکی از نخست‌وزیران صدر مشروطیت تا پیش از کودتای محمدعلی‌شاه و ازجملۀ ملاکان بزرگ ایران بود. رضاقلی‌خان نظام‌السلطنۀ مافی، از رجال سرشناس دورۀ مظفری، در ۱۳۳۴ق از طرف آزادی‌خواهان ایرانی به ریاست دولت موقت ملی ایران برگزیده شد. محمدعلی نظام مافی (نظام‌السلطنۀ سوم) از نمایندگان انتصابی مجلس سنا بود.