مشعشعیان
مُشَعْشَعیان (۸۴۵ ـ۱۱۵۰ق)
(یا: آل مشعشع) خاندان حاکم خوزستان (۸۴۵ـ۱۱۵۰ق). از غلات شیعه، منسوب به محمد بن فلاح از اعقاب امام موسی کاظم (ع) ملقب به مشعشع که در حدود سال ۸۴۰ق به ادعای مهدویت برخاست. مشعشعیان در اواخر نیمۀ اول قرن ۹ تا ابتدای قرن ۱۰ق در خوزستان، بصره، بهبهان و کهگیلویه به‌صورت مستقل حکومت کردند و تا ۱۱۵۰ق نیز به‌صورت فرمانروایان تابع صفویان در هویزه و اطراف آن بودند. استقلال آن‌ها توسط شاه‌اسماعیل اول صفوی از‌بین رفت و حکومت ایشان در خوزستان نیز توسط نادرشاه برافتاد. پس از وفات محمد در ۸۷۰ق، پسرش محسن و سپس پسران او علی و ایوب به امارت رسیدند. با قتل ایشان توسط شاه‌اسماعیل در ۹۱۴ق حکومت این خاندان در خوزستان به‌‌پایان رسید. وی حکومت هویزه و غرب خوزستان را به فلاح پسر دیگر محسن داد و از آن پس نیز فرزندان او بدران و سجاد و زنبور در این منطقه حاکم بودند. سپس مبارک پسرعموی آن‌ها قیام کرد و تا ۱۰۲۵ق امیر بود و بعد از او نیز پسرش سیدناصر و برادرزاده‌اش راشد به امارت رسیدند. از ۱۰۲۹ق اختلاف در بین خاندان مشعشع بالا گرفت. سرانجام شاه‌عباس اول صفوی، منصور ، برادر مبارک، را امارت داد و از این پس تا ۱۰۹۷ق کسانی چون محمد، برکه، علی پسرعموی وی، حیدر، عبدالله، فرج‌الله پسران علی به تناوب از سوی شاه‌عباس اول و دوم و شاه‌‌صفی به امارت رسیدند. فرج‌الله در ۱۱۰۹ق به فرمان شاه سلطان حسین صفوی بصره را فتح کرد. وی در ۱۱۱۱ق عزل شد و عمویش هیبت امیر گردید. تا ۱۱۳۲ق نیز کسانی از این خاندان به تناوب امارت یافتند. گویا محمد بن عبدالله در فتنۀ افغان بارها به سلطان حسین خیانت کرد. او در ۱۱۳۵ق توسط محمود افغان امارت یافت و نادرشاه نیز او را ابقا کرد. در ۱۱۴۵ق نادر هویزه را گرفت و حکومت مشعشعیان را برانداخت و در ۱۱۵۰ق حکامی دیگر را به امارت آن‌جا گمارد. آخرین والی مهم این خاندان مُطلّب بود که در اواخر عهد نادر قیام کرد. پس از او خاندان مشعشع دیگر نتوانست قدرت و نفوذ سابق را در خوزستان به‌دست آورد. هرچند که تا اواخر دوره قاجاریه بر ناحیۀ هویزه حکومت داشتند.