خروشچف، نیکیتا (۱۸۹۴ـ۱۹۷۱)
خروشْچف، نیکیتا (۱۸۹۴ـ۱۹۷۱)(Khrushchev, Nikita)
| نیکیتا خروشچف | |
|---|---|
| زادروز |
۱۸۹۴م |
| درگذشت | ۱۹۷۱م |
| ملیت | روسیه ای |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
سیاستمدار اهل شوروی. دبیرکل حزب کمونیست (۱۹۵۳ـ۱۹۶۴) و نخست‌وزیر شوروی (۱۹۵۸ـ۱۹۶۴) بود. پس از مرگ استالین، در مبارزه بر سر به‌دست‌گیری قدرت به پیروزی رسید و رهبر کشور شد. نخستین فرد از مقامات رسمی شوروی بود که استالین را محکوم کرد (۱۹۵۶). سیاست استالین‌زدایی او شورش‌هایی را در ۱۹۵۶ در لهستان و مجارستان برانگیخت. لئونید برژنف[۱] و آلکسی کاسیگین[۲] به‌سبب مشکلات اقتصادی و دشواری‌های پدید آمده در روابط خارجی شوروی در دورۀ خروشچف (قطع رابطه با چین در ۱۹۶۰ و منازعه با امریکا در بحران موشکی کوبا[۳] در ۱۹۶۲)، او را از مقامش برکنار کردند. خروشچف در کورسک[۴] زاده شد. پدرش کارگر معدن بود. در جنگ داخلیِ پس از انقلاب اکتبر (۱۹۱۷ـ۱۹۲۰) شرکت داشت و در جنگ جهانی دوم عملیات دفاعی چریکی را در زادگاهش، اوکراین، سازمان داد. در نشست محرمانۀ حزب کمونیست شوروی در فوریۀ ۱۹۵۶ استالینیسم[۵] را محکوم کرد. پس از آن، بسیاری از قربانیان پاک‌سازی‌های حزبی دهۀ ۱۹۳۰ را آزاد یا بعد از مرگشان از آنان اعادۀ حیثیت کردند، اما پس از شورش مردم مجارستان در اکتبر ۱۹۵۶ بر ضد سلطۀ شوروی، مقامات شوروی بی‌درنگ دخالت کردند. خروشچف در ۱۹۵۸ جانشین بولگانین[۶]، رئیس شورای وزیران (نخست‌وزیر)، شد. سیاست او در زمینۀ رقابت با نظام سرمایه‌داری در برنامۀ فضایی با موفقیت روبه‌رو شد؛ براساس این برنامه، شوروی نخستین ماهوارۀ جهان، اسپوتنیک[۷]، را به فضا فرستاد. بحران کوبا و خصومت شخصی خروشچف با مائو تسه‌تونگ[۸]، که به شکاف میان شوروی و چین انجامید، باعث شد که خروشچف در ۱۹۶۴ به اجبار استعفا کند؛ با وجود این، در ۱۹۶۵ رسماً تا حدودی از او اعادۀ حیثیت کردند. سخنرانی محرمانۀ خروشچف بر ضد استالین در فوریۀ ۱۹۵۶، نخستین‌بار در آوریل ۱۹۸۹ رسماً انتشار یافت.