زانو (کالبدشناسی)
زانو (کالبدشناسی)
مفصل بین ران و ساق پا. این مفصل از سه سطح مفصلی استخوان ران[۱]، درشت‌نی[۲] (استخوان ساق پا)، و کشکک زانو[۳] تشکیل شده است. اصولاً حرکت مفصل زانو مثل حرکت مفصل لولایی[۴] است، هرچند در حالت نیمه‌خمیده امکان حرکت چرخشی محدودی دارد. بخش عمدۀ سطح لقمه[۵]ها یا کوندیل‌های استخوان ران سطح مفصل زانو را تشکیل می‌دهد. این لقمه‌ها با یک فرورفتگی عمیق از یکدیگر جدا شده‌اند. شیارهای عرضی کم‌عمق محدودۀ مفصل بین لقمه‌ها و کشکک را مشخص می‌کنند. منیسک[۶]ها دو غضروف نیمه‌هلالی‌اند که در هر طرف عمق سطح مفصل درشت‌نی را افزایش می‌دهند. کشکک استخوانی است قلبی‌شکل که در بالا پهن و مقعر است و برآمدگی مدوری آن را به دو سطح مفصلی تقسیم می‌کند. قسمت پایین کشکک زبر است و در تشکیل مفصل شرکت ندارد. مجموعه‌ای از رباط[۷]ها، با ساختمان و حرکات پیچیده، مفصل را تقریباً کامل احاطه کرده‌اند. بزرگ‌ترین غشای زلالی[۸] و ترشح‌کنندۀ مایع مفصلی بدن این مجموعه رباطها را می‌پوشاند. در انسان، ساز‌و‌کار این مفصل با ایستادن در حالت قائم تطبیق یافته است. بدین‌منظور، مفصل در حالت باز[۹] قرار می‌گیرد.
بیماری‌ها و صدمات. بیماری‌ها و صدماتی که سایر مفصل‌ها را درگیر می‌کنند، در زانو هم دیده می‌شوند (← التهاب_مفصل؛ دررفتگی؛ روماتیسم؛ پیچ‌خوردگی). البته، دررفتگی در این مفصل شایع نیست. کشکک در معرض خطر شکستگی قرار دارد، ولی در رفتگی آن نادر است. شایع‌ترین آسیب زانو، که مخصوصاً در ورزشکاران دیده می‌شود، صدمه‌دیدن منیسک‌هاست. معمولاً منیسک داخلی آسیب می‌بیند. به‌دنبال آسیب، غضروف پاره جابه‌جا می‌شود. قطعات جداشده باعث اختلال در حرکت زانو می‌شوند و گاهی زانو ناگهان قفل می‌شود. برای درمان، غضروف صدمه دیده را با عمل جراحی برمی‌دارند.