سوفیا آلکسیونا
سوفیا آلِکْسیونا (۱۶۵۷ـ۱۷۰۴)(Sophia Alekseyevna)
نایب‌السلطنۀ روسیه (۱۶۸۲ـ۱۶۸۹)، دختر ارشد تزار آلکسی میخائیلوویچ[۱]. در مسکو به‌دنیا آمد. راهبی بلاروسی (روسیۀ سفید) به‌نام سیمئون پولوتسکی[۲] تربیت و آموزش او را برعهده گرفت و سوفیا مطالب فراوانی از وی آموخت. درپی مرگ فیودور سوم[۳]، برادر کوچک سوفیا، پطرس[۴] (بعداً پطر کبیر) برادر ناتنی او به‌عنوان تزار معرفی شد. سوفیا به این انتصاب معترض بود و گاردِ سلطنتی را تحریک به شورش کرد. سپس، سوفیا با آرام‌کردن شورش گارد سلطنتی، ترتیبی داد تا برادر کوچکش، ایران، به‌همراه پطرس مشترکاً امپراتور شوند و خود نیز نایب‌السطنه شد (۱۶۸۲). سوفیا برای بازداشتن گارد سلطنتی از تغییر موضع به زیان وی، بسیاری از فرماندهان این یگان نظامی را تغییر داد و برخی از آنان را نیز به اتهام خیانت اعدام کرد و دوازده هنگ از نوزده هنگ گارد سلطنتی را از مسکو به مناطق مرزی کشور فرستاد. سرانجام پطرس توانست با برخورداری از حمایت افسرانِ گارد سلطنتی، سوفیا را از نیابت سلطنت برکنار کند. عده‌ای از هواداران سوفیا در گاردِ سلطنتی، برای بازگرداندن او به قدرت تلاش کردند، اما این تلاش عقیم ماند و سوفیا در دادگاه ویژه‌ای محاکمه و مجبور شد تارک دنیا و راهبه شود. او سرانجام در مسکو درگذشت.