رامبرانت، هارمنس وان راین (۱۶۰۶ـ۱۶۶۹)

هارمنس وان راین رامبرانت Harmensz van Rijn Rembrandt
زادروز	۱۶۰۶م
درگذشت	۱۶۶۹م
ملیت	هلندی
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در دانشگاه لیدن
شغل و تخصص اصلی	نقاش
شغل و تخصص های دیگر	باسمه کار
آثار	فیلسوف (نگارخانه ملی لندن) ؛ نمایندگان صنف بزازی و عروس یهود (موزه ملی، آمستردام)
گروه مقاله	نگارگری و مجسمه سازی جهان

رامْبْرانْت، هارْمِنْس وان رایْن (۱۶۰۶ـ۱۶۶۹)(Rembrandt, Harmensz van Rijn)

پرتره رامبرت

نقاش و باسمه‌کار هلندی. از پرکارترین و برجسته‌ترین هنرمندان اروپای قرن ۱۷ بود. بین سال‌های ۱۶۲۹ و ۱۶۶۹ نزدیک به ۶۰ تک‌چهرۀ نافذ از خویش کشید. مضامین دینی هم نقاشی می‌کرد؛ و قریب ۳۰۰ چاپنقش تیزابی پدید آورد. از گروه‌چهره‌های نظرگیرش، درس کالبدشناسی دکتر تولپ (۱۶۳۲؛ موزه لاهه)، و کشیک شب (۱۶۴۲؛ موزۀ ملی، آمستردام) درخور ذکرند. رامبرانت پسر چهارم آسیابانی توانگر بود. در ۱۶۲۰ مدت کوتاهی در دانشگاه لیدن درس خواند، سپس سه سال در کارگاه یان وان سواننبورخ در لیدن به‌کار پرداخت، و نزدیک شش ماه نیز در آمستردام شاگرد پیتر لاستمان بود. از رهگذر این دو نقاش، به‌ویژه لاستمان، و دیگر معاصرانش، همچون هونتهورست، که به ایتالیا سفر کرده بودند، پرداختِ نمایشیِ سایه‌روشنِ برگرفته از کاراوادجو را آموخت؛ این ویژگی در یکی از نخستین آثارش با نام فیلسوف (نگارخانۀ ملی لندن) تجسّم یافته است. در ۱۶۳۱ در آمستردام سکونت گزید، و دَه سال را با توفیق سپری کرد. در ۱۶۳۴ با ساسکیا وان اُیلمبورخ ازدواج کرد، دختری از خانواده‌ای ثروتمند، که محور زندگی و هنر او شد. تکچهرۀ خود هنرمند او با ساسکیا پرده‌ای سرشار از سرور است. ساسکیا را در نقش‌های مختلف دیگری نیز تصویر کرد. از طریق تک‌چهره‌سازی ثروتی به‌هم رساند، و آن را خرج تجمّلات شخصی و گردآوری آثار هنری کرد. در ۱۶۴۲ بخت از او رو برتافت. ساسکیا درگذشت و گروه‌چهرۀ کشیک شب (که نام کامل آن گروهان شبه‌نظامی سروان فرانس بانینگ‌ کوک و ستوان ویلم وان رویتنبورخ بود) شروع کاهش محبوبیت او شد؛ این تابلو آرایشی نامتعارف داشت و برخلاف میل سفارش‌دهندگانش، اشخاصِ تصویرشده، اهمیت یکسانی نداشتند. رامبرانت ورشکسته شد، و خدمتکار خانه‌اش، هندریکیه استوفلس، مراقبت از او و پسرش تیتوس را برعهده گرفت، و مدل او هم شد؛ و رامبرانت، پرتلاش، همچنان به‌کار خود ادامه داد. معنویت آثارش فزونی گرفت، و تابلوهایی همچون نمایندگان صنف بزّازی، و عروس یهود (موزۀ‌ ملی، آمستردام) را آفرید که از شاهکارهای متأخر اوست. شاگردان بسیاری داشت؛‌ ازجمله خرارت دوئو و کارِل فابریتسیوس. رامبرانت در وسترکرک، آمستردام، به‌خاک سپرده شد؛ خانه‌اش اکنون موزۀ آثار اوست. بیش از ۶۰۰ نقاشی، و نزدیک به ۲هزار طراحی از رامبرانت برجا مانده است؛ برخلاف بیشتر معاصرانش که در زمینه‌های نسبتاً محدودی کار می‌کردند، تقریباً هر نوع موضوعی را به‌تصویر کشیده است. خودنگاری‌هایش، از جوانی تا پیری، تحلیلی است در چهرۀ ظاهری و حالات ذهنی او، که در سال‌های آخر عمر به‌راستی تأثرانگیزند؛ به‌طور کلی رامبرانت در بازنمایی سالخوردگان ذکاوت خاصّی داشت. در منظره‌پردازی (با گرفتن سرنخ‌هایی از هرکولس سخرس و وان خوئی‌یِن) آثار باشکوهی خلق کرد؛ همچون پل سنگی (موزۀ ملی، آمستردام). در مضامین دینی، ازجمله در تابلوی زن زناکار (نگارخانۀ ملی، لندن)، از شکوهِ نمایشی، با پیکرهای کوچک و پس‌زمینۀ پهناور، تا بازنمایی تعابیر عمیق انسانی از داستان‌های مسیحی پیش رفت. سازوکارهای رامبرانت پاسخگوی اندیشه‌های اویند. با رنگ‌گذاری ضخیم در نقاشی‌های رنگِ روغنی‌اش، حیات و حجم را باز‌می‌نماید. در بسیاری از چاپنقش‌های تیزابی و طراحی‌هایش، توانایی دیگری تجلّی یافته است: چابکی، آزادی و شادابی. در چاپنقش‌سازی به کامیابی بزرگی دست یافت؛ صدسکه‌ای (شفادادن بیماران توسط مسیح)، و سه درخت از آن جمله‌اند.

 

---