گوارش
گُوارش (digestion)
فرآیندی که طی آن، غذای بلعیده‌شده در بدن جانور به‌شکل مکانیکی شکسته، و در معده[۱] و روده‌ها[۲] به‌کمک آنزیم‌ها تجزیۀ شیمیایی می‌شود. به این ترتیب، مواد غذایی برای جذب[۳] و سوخت و ساز[۴] یاخته آماده می‌شوند. در گوارش، مولکول‌های بزرگ غذا به مولکول‌های کوچک‌تر و حل‌شدنی شکسته می‌شوند، از دیوارۀ روده جذب جریان خون می‌شوند و به تک‌تک یاخته‌ها می‌رسند. اولین مرحلۀ این فرآیند فقط شامل امتزاج غذا با آب و نرم و خُردشدن غذا به‌کمک دندان‌ها یا نرم‌شدن آن ضمن عبور از لولۀ گوارش است. دوّمین مرحله، شکستن مولکول‌های بزرگ به‌کمک آنزیم‌هاست. جذب غذاهای گوارش‌یافته عمدتاً از طریق انتشار[۵] صورت می‌گیرد. هضم چربی‌ها با عمل صفرا[۶] شروع می‌شود. توده‌های چربی به‌صورت هزاران قطرۀ کوچک معلق درمی‌آید و آنزیم لیپاز[۷] آن‌ها را به گلیسرول[۸] و اسیدهای چرب[۹] تجزیه می‌کند. لیپاز از لوزالمعده[۱۰] ترشح می‌شود و چربی را در روده کوچک هضم می‌کند. چربی‌ها در آب نامحلول، امّا گلیسرول و اسیدهای چرب محلول‌اند و به‌آسانی جذب بدن می‌شوند. همۀ کربوهیدرات[۱۱]ها قابل هضم نیستند، امّا یکی از مهم‌ترین آن‌ها، یعنی نشاسته[۱۲]، قابل هضم است. هضم نشاسته از دهان شروع می‌شود. بزاق[۱۳] حاوی آنزیم آمیلاز[۱۴] است که نشاسته را به قند مرکب مالتوز[۱۵] تبدیل می‌کند. سپس، در روده کوچک آمیلاز از لوزالمعده ترشح می‌شود و عمل گوارش پایان می‌یابد. پروتئین[۱۶] تا حدودی در معده هضم می‌شود. در واقع، آنزیم پپسین[۱۷] معده مولکول‌های بزرگ پروتئین را کوچک می‌کند و در روده، آنزیم‌های دیگری مولکول‌های کوچک پروتئین را به اسیدهای آمینه[۱۸] تبدیل می‌کنند. آنزیم‌های بخش‌های گوناگون لوله گوارش در اسیدیته‌های متفاوت بهتر فعالیت می‌کنند. مثلاً، بدن شرایطی فراهم می‌آورد که معده اسیدی، ولی روده کوچک کمی قلیایی باشد. در برخی از موجودات تک یاخته‌ای، مثل آمیب[۱۹]، ذره غذایی بلعیده و در واکوئول[۲۰]، در داخل یاخته، هضم می‌شود. نیز ← دستگاه_گوارش