گویچه سفید خون
گویْچۀ سفید خون (white blood cell)
(یا: لوکوسیت) یکی از انواع گوناگون یاخته‌های دفاعی بدن و موجب ایجاد ایمنی در برابر بیماری‌ها. برخی از یاخته‌ها، ازجمله نوتروفیل‌ها[۱] و ماکروفاژها[۲]، ریز‌موجودات مهاجم را در‌بر می‌گیرند. برخی دیگر یاخته‌های آلوده را ازبین می‌برند. لنفوسیت‌ها[۳] پاسخ‌های ایمنی اختصاصی‌تری ایجاد می‌کنند. یاخته‌های سفید خون بی‌رنگ، دارای سیتوپلاسم[۴] صاف یا دانه‌دار، و قادر به ایجاد حرکات آمیبی[۵] مستقل‌اند. این یاخته‌ها در خون[۶]، لنف[۷]، و سایر بافت‌های بدن یافت می‌شوند. برخلاف گویچه‌های قرمز بالغ خون، این یاخته‌ها دارای هسته‌اند. هر میلی‌متر مکعب خون انسان تقریباً ۱۱هزار لوکوسیت دارد. به ازای هر ۵۰۰ گویچۀ قرمز یک لوکوسیت در خون یافت می‌شود. تعداد یاخته‌های سفید خون ممکن است براثر بی‌غذایی، کم‌خونی بدخیم[۸]، و برخی عفونت‌ها، از قبیل تیفوئید[۹] و مالاریا[۱۰]، کاهش یابد (سفیدیاخته کاستی[۱۱]). افزایش تعداد این یاخته‌ها (سفیدیاخته فزونی[۱۲]) در پاسخ به رخدادهای طبیعی از قبیل هضم، تقلای فیزیکی بدن، حاملگی[۱۳]، و نیز در پاسخ به وقایع غیرطبیعی، ازجمله خون‌ریزی[۱۴]، سرطان[۱۵]، و اغلب عفونت‌ها[۱۶]، بروز می‌کند. برخی یاخته‌های سفید خون قادر به تولید پادتن[۱۷]اند. پادتن‌ها مواد شیمیایی اختصاصی‌اند که به مواد شیمیایی‌ای که متعلق به بدن نیستند، از قبیل سموم یا مواد شیمیایی باکتری‌های بیماری‌زا، می‌چسبند. مواد شیمیایی‌ای که به بدن تعلق ندارند، بیگانه محسوب می‌شوند. اگر این مواد باعث تولید پادتن در بدن شوند، آنتی‌ژن[۱۸] نامیده می‌شوند. هرگاه این مواد بیگانه با خون تماس یابند، برخی از یاخته‌های سفید خاطرۀ پادتن مخصوصی را که برای دفاع لازم است به‌یاد می‌آورند. به این ترتیب، بار دیگر که به آن پادتن خاص نیاز باشد، تولید انبوه و سریع آن ممکن خواهد بود و از آسیب‌دیدن بدن جلوگیری می‌شود. بدن به این شیوه در برابر بیماری ایمنی نشان می‌دهد. همچنین، این فرآیند اساس ایمنی‌سازی[۱۹] با تلقیح مایۀ واکسن[۲۰] است.