آفت، مهار بیولوژیکی

آفَت، مهار بیولوژیکی (Biocontrol of Pests)
اصطلاحی در آفت‌شناسی زیست محیطی. آفت‌کش‌های شیمیایی آثار زیست‌محیطی مهمی برجای گذاشته‌اند. آفت‌کش‌های امروزی به‌سرعت در محیط‌زیست تجزیه و هنوز هم برای کشتن آفت طراحی می‌شود و بسیاری از مردم از آثار آن بر سلامت و محیط‌زیست آدمی نگرانند. از مهار بیولوژیکی غالباً به‌عنوان جایگزینی مؤثر، همساز با محیط‌زیست و ارزان، برای آفت‌کش‌های شیمیایی حمایت می‌شود، و در طی بیش از ۱۰۰ سال در نبرد علیه آفت‌های حشره‌ای جنگ‌افزار مهم بوده است. در حدود ۴۰درصد از عوامل مهار بیولوژیکی تثبیت شده و موفقیت‌آمیز بوده است. حشرات غالباً از این جهت به آفت تبدیل می‌شوند که از مهار دشمنان طبیعی خود گریخته‌اند. قسمت اعظم محصولات زراعی را در مناطقی کشت می‌کنند که بومی آن نواحی نیستند. حشراتی که از گیاهان بومی تغذیه می‌کنند غالباً همان‌هایی‌اند که با محصول زراعی به جای دیگر وارد می‌شوند. مقدار عظیمی غذای پرکیفیت و فقدان هر دشمن طبیعی در دیدرس، همچون بهشتی برای حشرات است و تعجبی ندارد که به آفت تبدیل شوند. یکی از کارهای ابتدایی در زمینۀ مهار بیولوژیکی آن است که جایگاه و مسکن اصلی آفت را بررسی کنیم و دریابیم که چه موجوداتی آن را می‌خورد، کارآیی و تأثیرگذاری این موجودات را بسنجیم، و آن‌گاه اگر همه چیز به‌خوبی پیش رفت، آن را برای مهار آفت رها کنیم. با بهره‌گیری از این روش موفقیت‌های چشمگیری به دست آمده و نیز برخی پیامدهای ناخواسته فاجعه‌بار هم در این رهگذر حاصل شده است. برخی عوامل مهار بوم‌شناسی، مانند وزغ نیزار که به استرالیا وارد کردند، خود به آفت تبدیل شد؛ بعضی از آن‌ها حتی گونه‌های دیگر را منقرض کردند. غالباً باید پیش از واردکردن گونه‌های غیر بومی برای مهار آفت‌ها، خطر را برای گونه‌های دیگر ارزیابی کرد. این روزها هیچ‌کس نسبت به واردکردن شکارگران مهره‌دار دارای زیستگاه‌های متعدد غیر بومی برای مهار یک آفت مرتکب اشتباه نمی‌شود. امّا، در حال حاضر مباحثۀ زیادی دربارۀ مخاطرات مرتبط با مهار بوم‌شناسی، به خصوص علیه آفت‌های حشره‌ای، وجود دارد.